Samenwerkende Maatschappij voor Goedkope Woningen

[Alostum]

Geplaatst: 03 Aug 2012 11:51 am

De „Samenwerkende Maatschappij voor Goedkope Woningen voor het gewest Aalst‟ werd op 19 januari 1921 opgericht door Romain Moyersoen, die er tot aan zijn dood ook voorzitter van bleef.

Als volksvertegenwoordiger maakte deze deel uit van de door de Minister van Financiën in 1912 ingestelde „Commission pour l‟étude des réformes à préconiser en matière d‟habitations à bon marché‟, die tot doel had de problemen in verband met de sociale huisvesting te bestuderen Het door de commissie verrichte werk lag aan de basis van de wet die uiteindelijk in 1919 de oprichting van de „Nationale Maatschappij voor Goedkope Woningen‟ (NMGW) mogelijk maakte.

De SMGW van Aalst was een onrechtstreekse voortzetting van de
„Naamloze Aalstersche Maatschappij voor het Bouwen van Werkmanswoningen‟ die als een privé-initiatief na de wet van 1889 werd opgericht en waardoor met door de ASLK beschikbaar gestelde middelen toch een veertigtal woningen werden opgericht. De lokale S.M.G.W.‟s waren op een gelijkaardige manier afhankelijk van de nationale maatschappij die hen leningen verstrekte tegen een verlaagde interest en een lange aflossingstermijn zodat het mogelijk werd de gebouwde woningen tegen een voordelige huurprijs aan te bieden.

De nadelige financiering voor de overheid van deze maatschappij en het feit dat ze niet opgewassen was tegen de impact van de
oorlogsverwoestingen, noopte minister Moyersoen tot een herziening van de gevoerde politiek met betrekking tot volkshuisvesting. De voorgestelde oplossing betrof een premiesysteem, waarbij gezinnen met een bepaald maximuminkomen in aanmerking kwamen voor een premie - wanneer met de aankoop of bouw van een woning een vastgesteld bedrag niet overschreden werd108. Uit cijfers verband houdend met de verkoop van woningen door de SMGW‟s en het toekennen van premies uit het tijdschrift „L‟habitation à Bon Marché‟ kan opgemaakt worden dat het premiestelsel in hoofdzaak bijdroeg tot privé woningbouw109. Een conclusie die zijn weerslag kent in de overvloedige aanwezigheid van ontwerpen in een „eenvoudige baksteenarchitectuur‟ in het oeuvre van Triphon De Smet en die zeer waarschijnlijk met behulp van deze premies gerealiseerd werden.

Het succes van de premies stelde in Aalst zeker de SMGW niet buiten strijd, in de periode 1921-1940 slaagde zij erin 737 woningen op te richten, verspreid over verschillende locaties in de stad, waarvan ze 81,6% kon verkopen en de rest verhuurde. Het leeuwendeel hiervan werd naar ontwerp van Triphon De Smet uitgevoerd. Via de aankondigingen in het tijdschrift van de NMGW, ‘L’habitation à Bon Marché’, en de publicatie ‘Bouwen voor het volk’ ter gelegenheid van het gouden jubileum van de SMGW - gewest Aalst konden 443 in situ geïdentificeerde uit 737 opgerichte woningen aan het oeuvre van De Smet toegeschreven worden.

Wat is nu de reden waarom Triphon De Smet ongeveer 60% van de opdrachten voor de SMGW binnenhaalde? Een voor de hand liggende antwoord kan de positie zijn die De Smet bekleedde als stadsbouwmeester van Aalst.

Hierdoor behoorde hij tot de meest gekende bouwmeesters van de stad en moet hij op die wijze een groot aantal opdrachten gekregen hebben. Zijn vertoeven in dezelfde sociale kring van uitoefenaars van een vrij beroep als dhr. De Valkeneer, die - naast apotheker en gemeenteraadslid - in 1922 ook als afgevaardigd bestuurder van de SMGW voor het gewest Aalst in ‘L’habitation à Bon Marché’ opgetekend staat, en waarvoor De Smet in 1927 een nieuwe woning op het Esplanadeplein ontwerpt, heeft misschien ook een niet te onderschatten rol gespeeld.

De vier grote projecten aan de Sint-Annawijk, de Bergemeersche- en Doolhofstraat, de August Marcel- en Diepestraat en de Slotstraat met arbeiderswoningen kaderden binnen de inspanningen die door het stadsbestuur en de SMGW geleverd werden om het woningtekort - mede ontstaan door verwoestingen van W.O. I - te kenteren.

1924



1928



1930





De verwoestingen in Aalst waren zwaar, maar niet totaal zoals in steden als Dendermonde en Leuven die door de overheid voor de wederopbouw werden geadopteerd. Samen met de aangroei van de bevolking en de stagnatie van de bouwnijverheid tijdens de oorlog was een grote nood aan meer en nieuwe behuizing ontstaan.

De stad deed een reeks eerste inspanningen die voor een onmiddellijke en gedeeltelijke verlichting van de nood zorgden door leegstaande woningen op te vorderen, door zelf tussen te komen in de bouw van woonhuizen of door houten woningen - voor tijdelijk onderdak - bij het Koning Albertfonds aan te vragen. Vanaf het einde van 1923 duiken in de ‘Notulen van de Gemeenteraad’ de eerste vermeldingen van aankopen van gronden met eigen middelen op, waar de stad zelf een aantal woningen zou op bouwen. Ook werden door het gemeentebestuur braakliggende gronden van de stad aan de SMGW voor het gewest Aalst en aan particulieren verkocht.

Het stadsbestuur van Aalst maakt van de gelegenheid gebruik om samen met de verwerving van gronden ook een groot aantal onteigeningen door te voeren, dit in functie van het rechttrekken van straten en de aanleg van „ringlanen‟. Enkel in de notulen van de gemeenteraad van 8 december 1919 komt in verband hiermee de naam van Triphon De Smet naar voor. Van het plan voor het rechttrekken van de straat aan de Hoge vesten wordt vermeld dat hij het heeft opgemaakt.

Concrete vermeldingen van de Sint-Annawijk, de Bergemeerschestraat en de Doolhofstraat komen voor in 1923, 1927, 1929 en 1930. De Sint-Annawijk werd in oktober 1923 als het ‘nieuw kwartier aan den Gentschen Steenweg’ en in 1927 als de ‘nieuwe straten tussen de Gentsesteenweg en de Ledebaan’ beschreven en was in beide gevallen het onderwerp van beslissingen om daar nieuwe straten aan te leggen en deze te ‘rechtlijnigen’. De Bergemeersche- en de Doolhofstraat kregen een vermelding tijdens dezelfde vergadering van 1923 voor de aankoop van grond in de laatste, waar tevens in
1930 beslist werd de straat te rechten. Voor de aansluitende Bergemeerschestraat werd dit al in oktober 1929 beslist.
Op stadsplannen daterend uit 1924, 1937 en 1941 is duidelijk de evolutie van de stadsuitbreiding tijdens het Interbellum te volgen.

Naast de reeds vermelde vier, vrij grootschalige, projecten werden in het tijdschrift ‘L’Habitation à Bon Marché’ ook nog vermeldingen van minder uitgebreide plannen voor gelijkaardige woningen teruggevonden. Van realisaties op de Ouden Dendermondsesteenweg, de Immerzeeldreef en de Watertorenstraat was een identificatie in situ niet mogelijk. Dit is hoogstwaarschijnlijk het gevolg van of een dermate verregaande mutilatie, waardoor het niet meer mogelijk was deze woningen als een eenheid naar een ontwerp van Triphon De Smet te herkennen, of een verdwijnen ten gunste van latere nieuwbouw of een combinatie van beide.

Voorpost 1979



stephane

[Alostum]

Geplaatst: 03 Aug 2012 01:27 pm

De woningnood in Aalst was na de Eerste Wereldoorlog zo mogelijk nog groter dan voordien. Het tekort aan huizen verdubbelde tot bijna 2.000. Eén van de oorzaken was dat er tijdens de bezetting nauwelijks huizen gebouwd waren. Maar de belangrijkste reden was wel de toename tussen 1920 en 1930 van de bevolking én van het aantal gezinnen.

Het Koning Albertfonds (KAF) was aan het einde van de Eerste Wereldoorlog begonnen met het fabriceren van houten barakken om de hoogste woningnood in de verwoeste delen van West-Vlaanderen te lenigen. Vanaf de jaren ‘20 werden die overgeplaatst naar fabriekssteden zoals Aalst.

Op advies van het KAF kwamen ze vooral terecht aan ringlanen.

Eind 1923 kwamen er een vijftal op de Sint-Annaweg (vanaf 1927 Sinte-Annalaan) in de buurt van de latere Arme Klaren



en 22 in de Vooruitzichtstraat tussen de Volksverheffingstraat


en de Bedrijvigheidstraat.

Eind 1928 werden alle barakken samen met hun inwoners verplaatst naar de Bergemeersen. De Samenwerkende Maatschappij voor Goedkope Woningen gewest Aalst kon er beginnen bouwen. Deze maatschappij, opgericht eind 1920, had de bouw, de verkoop en de verhuur van goedkope woningen en woonvertrekken tot doel. Voorzitter Romain Moyersoen verzamelde in de beheerraad naast burgemeester Felix De Hert ook enkele belangrijke industriëlen uit die tijd zoals Leon Geerinckx en Eugeen Moens de Hase.

Reeds in 1921 bouwde de maatschappij 88 woningen op rechteroever.

Vier jaar later richtten ze 102 woningen op in de Sinte-Annalaan en de
Naarstigheidstraat.



Meteen werd een onderscheid gemaakt: aan de laan kwamen de burgerswoningen, de werkmanswoningen in de straat. Aan de andere zijde van de Sinte-Annalaan verschenen er in 1927 tussen de Vakschoolstraat en de Steenstraat 38 kleine huisjes. Twee jaar later waren de Volksverheffingstraat en de Spaarzaamheidstraat



aan de beurt met 39 werkmanswoningen, in 1930 gevolgd door een tweede reeks burgerswoningen aan de Sinte-Annalaan en werkmanswoningen in de Vooruitzichtstraat.



Verderop verrezen 82 werkmanswoningen in de Welvaartstraat,


de Oude Gentbaan



en Roklijf.



Laatste in de reeks van werkmanswoningen opgetrokken voor de Tweede Wereldoorlog waren de

Korte Lindenstraat



en de Welvaartstraat. Hier en daar werden de monotone rijen werkmanshuizen doorbroken door er enkele te voorzien van dakkapellen die de mogelijkheid boden om op de verdieping een derde kamer te maken. In de nieuwe buurt waar voorheen zo goed als geen huizen stonden verschenen op amper zes jaar tijd 375 ‘goedkope’ woningen tegenover amper enkele tientallen gebouwd door particulieren.

stephane