Oorlogskroniek der stad Aalst 1914-1918

[Alostum]

Geplaatst: 22 Mei 2010 12:45 pm

A. Van der Heyden:
OKTOBER 14
In de stadsschouwburg (1) wordt een weldadigheidsopvoering (revue) gebracht, waarvan de opbrengst moest gaan naar het fonds der krijgsgevangenen en de armen.

Petrus Van Nuffel:
Den 14 October geschiedde in de Hoofdkerk een orgel-auditie, ten voordeele der kleeding onzer krijgsgevangenen.

(1) Stadsschouwburg op de Botermarkt



wordt vervolgd

mvg. Alostum

[Alostum]

Geplaatst: 22 Mei 2010 12:47 pm

A. Van der Heyden:
OKTOBER 15
We knipten een artikeltje uit "De Werkman", geschreven door P. Daens :
D'Arme Stadsgenooten

- Hoe aat zijdegij, Vriend ?
- Twee en 't zeventig joir, Menheer.
- En hoe leeft gij ?
- Hoe zouden wijjer leven ! Erremoei troef... Grooten honger en lettel te knabbelen.
- Wa trekt ge ?
- 8 Broeikes per week en 8 kilo Patatteren, dorbij Soep, ja Soep.
- Goei Soep ?
- Me botten, bij wijlen heeft ze den asma. Vroeger kregen wij 8 fr. alle 14 dogen en soms alle monjen. Maar sedert 4 weken niks ne meer.
- Ge betoltj hoissier ?
- Ja, anders'ne frank en e kortjen, ná 30 cens in de week.
- Hoe gerokte on da geldj ?
- Me rond te goïn bij de goei mensjen en nor boiten.
- Brengt da nog al op ?
- Twee fran, 2 fran en half of droi fran, volgens de gezindjheid van de mensjen... . Dormeé betolen we ons betjen hoisshier en trachten al wat hoelje te koopen; dikkels zitten we soves zonder licht of werpen e stoksken haat op de stoef om toch iets of wadde te zien.
- En de kleêren ?
- Versleten, Menheer, tot op den droiet... . En ons PINSJOENTJEN !
... ons PINSJOENTJEN, wanneer komt het toch, we snakken er nor gelek'nen Avekoot nor e Proces... . Wanneer komt het toch !
- Thalven van dees maand, Vriend.
- Ha, dad es goed.

Petrus Van Nuffel:
Dank aan de spoedige herstelling der gebouwen van 't oud hospitaal (1), kon men, den 15 October 1915, de leergangen der teeken-, muziek- en nijverheidscholen hernemen; de leergang van kunstschildering herbegon den 15 December.
Scholen voor volwassenen werden ingericht in de Binnenstraat, Vrijheidstraat, Driesleutelstraat en op de Moorselschebaan.

(1) Oud Hospitaal, in 1899 verhuisde het hospitaal naar de nieuwe gebouwen aan de Hertshage en in de oude gebouwen kwam de muziekschool, de academie voor schone kunsten, de bibliotheek en het museum.


(foto Herman Louies)

wordt vervolgd

mvg. Alostum

[Alostum]

Geplaatst: 22 Mei 2010 12:47 pm

A. Van der Heyden:
OKTOBER 16
In de akademie worden een drietal klassen heropend.

wordt vervolgd

mvg. Alostum

[Alostum]

Geplaatst: 22 Mei 2010 12:48 pm

A. Van der Heyden:
OKTOBER 19
Niemand meer op straat na 8 uur; ook soms van na 12 uur 's middags.
Honden mogen niet meer blaffen.

Petrus Van Nuffel:
Te beginnen van 19 October 1915 mocht niemand meer te Aalst na 8 uur s'avonds op straat; en later sloot de fameuze Sanguinetto de menschen op van 12 uur 's middags, precies lijk meikevers in een doos. Er verscheen zelfs een bevel dat de honden niet meer mochten blaffen ! ... Opgepast voor het schuifelen, en vooral niet: Paris-Berlin ! dit ondervond René Muylaert (1), uit de Kattestraat; voor dit grof schelmstuk werd de jongeling, den 29 Juli 1915, aangehouden en door major Almenröder eene maand lang achter de grendels gezet; wanneer Muylaert uit het gevang geraakte, bevond hij zich zonder werk, en de Duitschers verbanden hem naar Le Cateau, vervolgens naar Bussignies en Maquignies; na vijf-en-twintig maanden opeisching ontvluchtte hij, met vijf makkers, den 2 November 1918, te Hirson, en kwam te Aalst weer den 9 November 1918.


(1) René Muylaert, geboren op 30-04-1895 in Aalst.

wordt vervolgd

mvg. Alostum

[Alostum]

Geplaatst: 22 Mei 2010 12:49 pm

A. Van der Heyden:
OKTOBER 20
Wie nog gesnapt wordt om spotliederen te zingen of op straat te "schuifelen" riskeert een zware straf en gevangeniszitten bij "Hoebeeck" (1). Dit was een gevangenis in een gebouw naast de Handelsrechtbank in de Kapellestraat, waar de gevangenen (voor kleine vergrijpen) hun straf konden gaan uitzitten, indien ze de opgelegde boeten niet konden of wilden betalen. Honderden Aalstenaars zijn daar een tijd opgesloten geweest.

(1) August Hoebeeck (Aalst 1831 - 1913), schoenmaker van beroep, zwaaide de scepter in het doorgangshuis. Op 1-6-1921 kwam Oscar De Buck er zich vestigen. De cellen werden in 1969 gesloopt.

wordt vervolgd

mvg. Alostum

[Alostum]

Geplaatst: 22 Mei 2010 12:50 pm

A. Van der Heyden:
OKTOBER 28
Verordening : 8.000 kg. haver moet binst de drie dagen bij de bezetters worden ingeleverd.

Petrus Van Nuffel:
den 28 October dient er 8000 kilos haver in de koopwarenstatie gebracht te worden

wordt vervolgd

mvg. Alostum

[Alostum]

Geplaatst: 22 Mei 2010 12:51 pm

Petrus Van Nuffel:
Aan het Front en in Frankrijk vernemen we ander nieuws, hetwelk ons, ingesloten Aalstenaars, ten zeerste aanbelangt:
In November 1915 werd Philemon Rowies, zoon van Romanus, van den Brusselschensteenweg, doodziek te St. Lunaire aangebracht. Een andere stadgenoot, Paul Audaert (1), zoon van M. Jan Audaert, die in 't zelfde hospitaal verzorgd werd, vroeg om in zijn kamer te mogen slapen en hem dag en nacht te verzorgen; wat hij dan ook tot op de laatste dagen van zijn vriend doen mocht. Plechtig is Rowies begraven: gansch de geneeskundige dienst en de landgenooten, ten getalle van tweehonderd, te St. Lunaire verblijvend, waren bij de begrafenis aanwezig. De stafdrager van St. Lunaire onder de wapens zijnde, vond men nog een Aalstenaar, Frans D'Haese, van den Gentschen steenweg, om die plaats te vervullen; zoo stonden ze elkander bij tot in den dood. - Een der beste Aalstersche kaatsers, bij name Janssens, werd onlangs gekwetst. - Polydoor Van Holder (2) kreeg een slag van zijn paard, vlak in den buik: de stamp kwam echter terecht op zijn patroontasch en zoo waren de gevolgen gelukkiglijk niet erg.

(1) Paul Audaert is geboren op 22-04-1894 in Aalst.

(2) Polidoor Van Holder is geboren op 24-09-1889 in Aalst.

wordt vervolgd

mvg. Alostum

[Alostum]

Geplaatst: 22 Mei 2010 12:51 pm

A. Van der Heyden:
NOVEMBER 5
De gemeente Mere krijgt een boete van 5.000 mark wegens het afsnijden van 500 meter telefoondraad door onbekenden. Een inwoner uit de Langestraat krijgt 6 maand gevangenis in Duitsland wegens het verstopt houden van 2 duiven.

wordt vervolgd

mvg. Alostum

[Alostum]

Geplaatst: 22 Mei 2010 12:53 pm

Petrus Van Nuffel over de inlichtingendienst te Aalst en omgeving:

In het begin van 1915 kreeg M. Raymond Tallier (1), meester in de werkhuizen van den ijzerenweg in onze stad, ten zijnent M. Jozef Geerinckx, van Antwerpen, die zich aanbood met de schriftelijke aanbeveling van M. Charles Tallier, onze stadgenoot, woonachtig te Antwerpen, die later door de Duitschers, wegens bespieding, ter dood veroordeeld werd. M. Geerinckx verklaarde aan Raymond Tallier, dat hij van het Belgisch Gouvernement zending had, te Aalst een inlichtingsdienst tot stand te brengen nopens de bewegingen, de handelingen en in 't algemeen over alles wat het Duitsch leger betrof. Het manhaftig karakter zijns broeders kennend, en na al de noodige inlichtingen te hebben ontvangen, aanvaardde R. Tallier de hulp welke men van hem in onze stad verlangde. Hij richtte, bij dag en bij nacht, een observatiepost in op de lijn Aalst-Gent. De statiewerkman Godfried Van Hauwe (2) en zijn zoon Ernest (3), gereformeerd soldaat en stoker aan den ijzerenweg, waren met dezen dienst gelast; deze twee eenvoudige medewerkers vervulden op de loffelijkste wijze hunnen plicht. M. Tallier schiep een tweede waarnemingsdienst te Denderleeuw, voor de lijn Brussel-Kortrijk, die toevertrouwd werd aan Mijnh. Baertsoen, telegraafbediende, en Désiré Van Droogenbroeck, treinoverste van de standplaats Denderleeuw; beiden bleven regelmatig en ievervol werken tot einde Juli. Op dit tijdstip veranderde M. Baertsoen van verblijfplaats en moest de post van Denderleeuw overgebracht worden naar Meire Oostdorp. Hier vond men een gewetensvollen bespieder in den chefpiocheur Remi Ceulebroeck, bijgestaan door zijne dochter Georgine en zijn broeder Edmond, kabienwachter; dit trits van verkleefde Vaderlanders werkte van af Augusti 1915 tot in het begin van Januari 1916.
Maar, zal de lezer vragen, die menschen werden voorzeker dubbel en vet betaald? Men waagt toch zijn hoofd niet voor nen plak in de hand ? Het officieel verslag van den bespiedingsdienst beantwoordt deze dubbele vraag: Ceulebroeck Remi, Ceulebroeck Georgine en Ceulebroeck Edmond trokken daarvoor te zamen, wekelijks 7,50 fr. !
Te Audegem had M. Geerinckx zelf rechtstreeks een bespiedingsdienst optil gezet voor de lijn Dendermonde-Gent. Deze post was bekleedt door Ed. Caudron, werkman in de statie van Audegem en Hendrik Cautaert, aangestelde bij het beheer der spoorwegen. Later zag M. R. Tallier zich verplicht, ook dezen post onder zijn leiding te nemen, derwijze dat hij met drie afdeelingen gelast was, die zeer regelmatig werkten.
Benoit Van de Perre (4), stoker, en Jozef Verbestel, machinist, beiden gehecht aan de standplaats der lokomotieven, te Aalst, werden door de Duitschers opgeëischt en gedwongen te werken, de eerste in hoedanigheid van lampist, de tweede als machinist voor den waterleidingsdienst. Dit was nu eens schoon de wolf in den schaapstal gebracht ! Die twee mannen bleven standvastig in aanraking met hunnen vroegeren meester R. Tallier. Volgens zijn aanduidingen deden ze de Duitschers zooveel mogelijk schade en nadeel. 't Rolde nog al dikwijls eens verkeerd in ons station: 't Waren zij, die de olie uit de vergaarbakken lieten verloren loopen; die de “Lux”-lampen, onontbeerlijk bij nacht, beschadigden; die een groote hoeveelheid materiaal van eerste vereischte onbruikbaar maakten; de lokomotieven, die in Aalst gereed gebracht werden in bestemming voor Duitschland, trokken hun bijzondere aandacht: kleine hoeveelheden ijzermaal, bouten, enz., gingen in de ontlastingsbuizen der machienen, verstopten de pijpen, beschadigden de kleppen en de trekkers en maakten de lokomotieven onbruikbaar. Wekelijks gaven Van de Perre en Verbestel verslag over hun werkzaamheden, de eene in dienst van het atelier, de andere in het station, en ze speelden Kamarad met de Duitschers, die, zoo men ziet, wel geleverd waren. Al wat in het werkhuis voorviel, de minste beweging in de statie, waren vliegens naar de Verbonden legers overgeseind: vervoer van troepen, van munitie, van kanons, niets ontsnapte ! Van de Perre gaf zelfs verslag over de verdedigingsmaatregelen, die genomen waren tegen de aanvallen van vliegers !
De remmer Frans Van de Perre was gelast de wekelijksche verslagen van Denderleeuw in verzekering te brengen; hij had zich een vrijgeleide van koopman in aardappelen weten aan te schaffen, waarmede hij gansch de streek doorkruiste en in staat was inlichtingen te geven over de belangrijkheid der troepen, die den omtrek doortrokken. Jan Anné en zijn twee zonen Frans en Kamiel verleenden aan M. Tallier hun gansche verkleefdheid in het overbrengen der rapporten van Meire, Audegem en Aalst. Die twee kinderen gelukten erin, ondanks de moeilijkheden der verbinding en de gevaren van het verkeer, den dienst van koeriers te verzekeren, en verdienden een bijzondere hulde voor hun moedige toewijding. Hendrik Verbeeren (5), werkman in de standplaats der lokomotieven, hield zich dag en nacht onledig met het overschrijven en het bewaren der in dubbel gehouden verslagen; daarvoor trok de kranige medewerker, in 't al en in 't geheel, een wekelijks loon van 7,50 fr. ! Al de verslagen van deze zoo belangrijke werking werden overgemaakt aan den heer bevelhebber Belliard.

(1) Raymond Tallier is geboren op 12-09-1873 in Aalst.

(2) Godefridus Van Hauwe is geboren op 04-03-1857 in Lede.

(3) Ernest Emillus (Mieleken de Waele) Van Hauwe geboren op 19-01-1887 in Aalst. Mieleken de Waele is overleden op 20-06-1974 in Aalst.
Schoonvader van burgemeester Marcel De Bisschop.

(4) Benedikt Van Der Perre is geboren op 12-03-1883 in Aalst.

(5) Henri Verbeeren is geboren op 14-10-1892 in Aalst, zoon van Joseph Maria (Jozef) Verbeeren en Leontine Van Den Broeck. Henri is overleden op 11-03-1960 in Aalst.

wordt vervolgd

mvg. Alostum

[Alostum]

Geplaatst: 22 Mei 2010 12:53 pm

Nogmaals Petrus Van Nuffel over de inlichtingendienst:

Niet minder verdienstelijk dan de spioeneerdienst, werkte hier ter stede de geheime postinrichting.
In 1915 ging de postbode Jozef Smet een overeenkomst aan met Jan De Ryck, postklerk te Gent, voor doel hebbende het verzenden en bestellen van geheime briefwisseling, in betrek met het Belgisch leger, de uitgewekenen en de bespieders. Alles werd in het werk gesteld om dezen dienst zoo nuttig mogelijk te maken, en aanstonds had hij den besten uitslag. Spoedig was men verplicht, de hulp van twee verkleefde ambtgenooten in te roepen, en, in den Aalsterschen omtrek, hulpbureelen te stichten. Den 30 Maart 1915 bevond zich Jozef Smet bij zijne zuster, die de voor Aalst bestemde brieven ten harent ontving, wanneer hij aldaar verwittigd werd dat Duitsche soldaten in zijn woning gedrongen waren en er alles doorzochten. Daar Smet een bijzondere boodschap voor de ouders van Jan De Ryck in bewaring hield, snelde hij naar huis, ten einde dit stuk te redden, maar hij werd onderwege in hechtenis genomen en vóór het krijgsgerecht gebracht. Overtuigd dat het hier een gevaarlijk spioen gold, onderging Smet een eerste brutale ondervraging en nadien deed men hem naar het gevang. Wat hij daar verduren moest, grenst aan het ongeloofbare: geworpen in een enge vuile cel, tusschen vier naakte muren, beroofd van lichten lucht, had hij voor alle meubel een houten brits, een vuilemmer en een verwarmingstoestel, hetwelk een stikkenden walm verspreidde; alles was den postbode ontnomen en zijn burgerkleedij had men verwisseld door een Duitsch soldatenpak. Dag en nacht bleef de cel bewaakt. De schildwacht bekende dat hij, gedurende zijn verblijf in de Pupillenschool, nog niemand zóó streng had moeten bewaken: “Tien jaren gevang, zegde hij, indien men tot Smet een enkel woord spreekt.” Drie dagen bleef de gevangene zonder het minste voedsel. (Er waren Aalstenaars, die in de Pupillenschool gedurende vijf dagen op water en brood zaten, en wanneer ze thuis kwamen, van flauwte in onmacht vielen). Eindelijk, op het aanhoudend smeeken zijner vrouw, werd hem, na zorgvuldig onderzoek, eenig eten gebracht. Volgden dan kwellend verhoor en gestadige bedreiging met opsluiting in eene vesting, ten einde den ongelukkige bekentenissen af te persen. Maar Smet liet zich niet bepraten. Hardnekkig in zijn stilzwijgen, het hoofd biedend tegen alle verleidingen en strikvragen, een zedelijke en lichamelijke strijd strijdend, hadden die langdurige kwellingen den moedigen postbode nochtans zoodanig teneergedrukt, dat hij nauwelijks nog iets nutten kon. En zijn onaangeroerd eetmaal werd zijn bewaker afgestaan, in ruil van wat versche luchten een straaltje van Gods lieve zon !
Ondertusschen waren twee ambtgenooten en een medewerker uit Evergem aangehouden en gekerkerd. Gelukkig was een der bijzonderste samenzweerders over de Hollandsche grens kunnen vluchten, en werden, met zijn toestemming, de zwaarste beschuldigingen te zijnen laste gelegd. Na drie weken voorloopig gevang kwam de zaak vóór de Rechtbank. Dank aan knappe pleidooien ontsnapten de postbeambten aan verbanning en zelfs aan den dood. Jozef Smet, zijne zuster en Jan De Ryck werden veroordeeld tot zes weken gevang; August Vlaemynck, van Evergem, kreeg vier weken opsluiting; Valery Keymeulen (1) en Victor Matthieu (2) zagen zich verwezen tot twee weken gevang, al straffen, die te Dendermonde uitgeboet werden.
Na de vlucht richtten andere postboden een geheimen brievendienst in, voor doel hebbende de soldatenbrieven ter bestemming te brengen. Dit geschiedde in November-December 1914 en duurde tot April 1915, dank zij de welwillende tusschenkomst van den heer Kuyck, consul der Nederlanden, in Sint Amandsberg, en later van vrienden uit Gent en Saffelaere. Wat al heilzaams deze inrichting in den omtrek, in Herzele, Ninove en Geeraardsbergen teweegbracht, is gemakkelijk te verstaan; wat al blijheid en vrede de geheime postboden in de huisgezinnen van zooveel soldaten, en anderzijds in de harten onzer dappere verdedigers verwekten, zulle zij getuigen die het ondervonden. Maar angst, kommer en duizenden voorzorgen waren hun dagelijksch aandeel. Of moest men niet, vóór alles, verhoeden dat het nieuws der Belgische soldaten in de handen des vijands terechtkwam ? .... Dan, in veel omstandigheden, geraakte men er met schrik en veel geloop van af.
Het klein vriendental werkte voorzichtig voort, tot op het oogenblik dat de toestand onhoudbaar werd, en dat men, met onzeggelijk spijt, verplicht was het brievensmokkelen te staken.

(1) Valerius Keymeulen is geboren op 12-03-1879 in Aalst.

(2) Victor Mathieu is geboren op 19-11-1892 in Aalst, zoon van Camiel Mathieu en Odila Deghels. Victor is overleden op 24-04-1968 in Aalst.

wordt vervolgd

mvg. Alostum