Oorlogskroniek der stad Aalst 1914-1918

[Alostum]

Geplaatst: 12 Nov 2012 09:46 pm

A. Van der Heyden:

NOVEMBER 12 (DINSDAG)
Vele mensen zijn reeds vroeg te been, want het leven moet doorgaan en het gebrek aan voedsel, klederen en brandstof is met de wapenstilstand niet meteen opgelost. Maar ik bleef lekker warm tot 'n "gat in de morgen" doorslapen zoals zusters en broers. Toen we eindelijk opstonden en beneden kwamen, hoorden we in onze keuken reeds druk praten tussen onze ouders en een paar geburen; en wat we toen hoorden konden we meteen niet begrijpen noch geloven: terwijl wij rustig sliepen, waren zeer erge dingen gebeurd in het stadscentrum en de omliggende straten, tot zelfs in de buitenwijken. Zo vernamen we dat in de nacht van 11 op 12 november de plundering door soldaten en burgers !? uren had voortgeduurd. Maar het waren inwoners van de stad zelf die ditmaal zouden getroffen worden door plunderaars. Door wie het sein daartoe was gegeven, ofwel of het spontaan was begonnen, zal nooit met zekerheid geweten worden. Eén feit was zeker: in deze nacht die zou moeten vredevol doorgebracht worden, werden tal van huizen, winkels en inrichtingen aangevallen, de bewoners op de vlucht gejaagd waarna een algemene stormloop binnenshuis plaatsgreep. Meubels en huisgerief stukgeslagen, kasten en koffers doorwoeld en zoveel mogelijk gestolen. Bij wie gebeurde dat ? Bij al wie men ten rechte of ten onrechte verdacht of beschuldigde, moreel of daadwerkelijk met de bezetter te hebben medegewerkt. De groepen plunderaars doortrokken de straten, meest aldoor enkele belhamels geleid, die aanduidden welke huizen moesten aangevallen worden. Die oproerlingen meenden dat nu alles toegelaten was, zeker als ze waren dat er geen politie was om hun werk te beletten. En de politie wist dat ze op dit ogenblik onmachtig was en ze liet wijselijk begaan, liever dan haar manschappen het gevaar te doen lopen door deze benden mishandeld te worden, als ze zich zouden tegen deze ergerlijke feiten te verzetten. Neen, de eerste uitbarsting van deze volksoproer moest eerst wat uitdeinen eer men kon ingrijpen en een einde stellen aan de wanordelijkheden... Meer dan 40 huizen werden dan op één nacht grondig verwoest en totaal leeqgeplunderd. Mijn besluit stond vast: kort na de middag zou ik er stiekem uitknijpen en naar de stad trekken om te zien wat daar gebeurde. Vlug had ik een paar kameraden ontdekt waarmee ik de stad introk. Een tijdje nadien liepen we al mee tussen een van de woelige benden die de stad doorkruisten. Ik zag een aantal vrouwen door de benden "patriotten" door de straten gesleurd onder het zingen van het lied :
"En had ze met de Duitsers niet qelopen
Z'n had heur haar niet kwijt geweest.
Heur haar af, heur haar af,
Heur haar af met de schaar."
Dat refrein werd in onvervalst Aalsters dialekt honderden malen herhaald. Nu wisten we meteen wat deze vrouwen hadden misdaan : te vriendelijk geweest met de Duitsers tijdens de bezetting. Voordelen hebben bekomen die aan de andere inwoners ontzegd waren, soms een beetje meer eten hadden gekregen dan anderen. We gaan hier niet verder op in... . Uren lang liep ik tussen die gierende benden tot ik het voorzichtig oordeelde om naar huis terug te keren.
In het naar huis gaan zie ik tussen de rommel van een geplunderd huis iets blinkends liggen. Rap door de open deur naar binnen en direct heb ik mijn buit vast. Het was een koperen kandelaar, tamelijk intakt en een meter verder vind ik meteen een ijzeren koffertje, wel ledig maar volgens mij toch nog voor één of ander dienstig... . Ik neem mijn buit mee onder de arm en fier als 'n gieter trek ik naar huis... hopende op felicitaties van mijn ouders voor mijn gelukte expeditie, maar aan het gezicht van vader en moeder zag ik meteen dat er iets niet klopte en ik had het gevoel dat er onweer in de lucht hing. Ik meende dan ook, zelfs zonder eten, er naar boven uit te muizen en in m'n bed te kruipen, hélaas, dit maneuver lukte niet en mijn vader had me te grabbelen; ik kreeg enige klinkende kaakslagen, m'n oren werden als bladeren in zijn handen bijna vermorzeld, en als toemaat kreeg ik nog een paar flinke trappen onder mijn broek. Dan sleurde hij me in het kolenhok (dat vrijwel ledig was), waar ik een paar uur over mijn zonde zou kunnen nadenken en toen sprak mijn vader een zin uit die ik na 70 jaar nog in mijn oren hoor klinken : "hewel, schone schrijver, schrijf nu ook maar op wat voor nen 'held' ge vandaag op de wapenstilstand hebt uitgehangen, dan zullen misschien binnen 75 jaar de mensen nog kunnen lezen tot welke ezelarij ge bekwaam zijt..." Ik was verwonderd over zoveel ondankbaarheid en onbegrip van mijn vader, maar ik nam het besluit het toch op te schrijven op een speciaal blad, met als titel: "Hoe ik op 12 november 1918 onrechtveerdig van mijn vader (ik wilde het woord "pa" zelfs niet meer gebruiken) een groot pak slagen heb gekregen. Hetgeen me dan nog het meest ergerde, was het feit dat, terwijl ik overrammeld werd, ik bemerkt had dat mijn broers en zusters heimelijk stonden te lachen en in de kastijding die ik ontving, schenen groot plezier te hebben. En mijn moeder, voor wie ik zoveel sintels en brandhout had bijeengegaard, voor wie ik steeds de schoonste braambessen uit de kluizebossen had gespaard, die was me zelfs niet ter hulp gekomen, maar keek ook al misnoegd en spijtig naar mij. Ik was die dag op iedereen razend. In alle geval, mijn patriotisme kreeg die dag een flinke deun, neen, was zelfs uitgeblust en aan zoektochten in geplunderde huizen zou ik niet meer beginnen.
Nu vergeet ik nog te melden welke walgelijke tonelen ik op de Grote Markt had meegemaakt. Hoe sommige vrouwen, zwart gemaakt en de klederen gescheurd, op de kiosk werden gesleurd en daar door gekende dronkaards en ongure elementen hun haar werden afgesneden. Maar de burgers die rap deze doening kotsbeu waren, durfden niets zeggen en zich met niets bemoeien. Ze hoopten maar alleen dat deze volksopruiers niet te lang zouden meester blijven in de stad. Zelfs een paar Belgische soldaten die ook het spel op de kiosk gadesloegen, zag ik afkeurend met het hoofd schudden.

wordt vervolgd

mvg. Alostum

[Alostum]

Geplaatst: 13 Nov 2012 10:39 am

A. Van der Heyden:

NOVEMBER 13 (WOENSDAG)
Het is nog niet rustig in de stad. Weer vormden zich benden wiens bedoelingen duidelijk waren: nog voortplunderen. Een politiebrigadier, P. Buys in Aalst goed bekend en van geen klein gerucht vervaard, trok zijn uniform aan en zou een eerste poging doen om 'n einde te maken aan al die vandalenmaneuvers. P. Van Nuffel vertelde me jaren later dat die poging van P. Buys hem slecht bekomen was. Hij kreeg van de belhamels stampen en slagen en moest zich terugtrekken. Dat gebeurde rond 10 uur 's morgens; `s namiddags keert hij terug naar de binnenstad, ziet plunderaars het stadsmagazijn op "De Kat" (Vredeplein) binnensluipen en achtervolgt ze tot boven op zolder. Daar heeft hij bijna een der dieven te pakken, toen hij door de rotte plankenvloer schoot. Gevolg: een gebroken been... maar de schuimers dropen af en de geburen, ziende dat P. Buys niet buitenkwam, gingen een kijkje nemen en vonden hem. Hij werd naar het hospitaal overgebracht. Inmiddels was de politiekommissaris bezig alle mogelijke agenten bijeen te verzamelen en werd besloten ditmaal kordaat tegen de woelige benden op te treden. Als men een paar van de ergste kerels kon aanhouden, zouden de overige wel kalmeren, en dat was zo. Ten andere daar er reeds verschillende Belgische en Canadese soldaten in de stad rondkuierden, kregen zij de belangstelling van familie, buren en kennissen (gelijkaardige feiten zullen zich voordoen bij de bevrijding der stad Aalst in september 1945 doch ditmaal is het afsnijden van het haar achterwege gebleven). Natuurlijk het grote kwaad was geschied, maar dit is vrijwel normaal waar het einde van een oorlog of een bevrijding van een stad wordt gevierd.

wordt vervolgd

mvg. Alostum

[Alostum]

Geplaatst: 14 Nov 2012 11:32 am

A. Van der Heyden:

NOVEMBER 14 (DONDERDAG)
De politie treedt kordaat op en nieuwe pogingen om opstoten te veroorzaken mislukken totaal. Degenen die nog willen uit stelen gaan, moeten overal afdruipen. De politie krijgt ook versterking met pompiers en samen wordt er in de straten gepatrouilleerd. Op bevel van de burgemeester moeten de herbergen om 10 uur 's avonds sluiten, en het is verboden in de drankhuizen jenever te schenken. Er is een algemene herademing bij de bevolking. De ophitsende liederen sterven uit en worden vervangen door het soldatenlied "La Madelon" of "Tipperary", aria's die jarenlang de grote schlagers zullen blijven in de volksmuziek. Zelfs nu nog, zoveel tientallen jaren nadien hebben deze aria's nog groot succes als ze nog eens door de militaire muzieken worden gespeeld.
Vermelden we nog dat op 14 november een openbare optocht van alle muziekkorpsen werd gehouden. Het was een echte muzikale parade, die meteen bewees dat de meeste muzikanten hun instrumenten zeer goed voor de Duitsers hadden kunnen verdoken houden.

wordt vervolgd

mvg. Alostum

[Alostum]

Geplaatst: 15 Nov 2012 05:58 pm

A. Van der Heyden:

NOVEMBER 15 (EN DE VOLGENDE DAGEN)
Nu hebben we een nieuwe bezetting, maar ditmaal van Fransen, Engelsen en Amerikanen die naar Duitsland trekken. Ze bleven hier dus niet lang en de bevolking kon er beter mee om dan met de "moffen" !

wordt vervolgd

mvg. Alostum

[Alostum]

Geplaatst: 16 Nov 2012 10:20 am

A. Van der Heyden

1919
Na de wapenstilstand van 11 november 1918.
De geschiedenis van W.O. I is voor mij hier afgesloten. Toch wil ik er nog een klein aanhangsel aan toevoegen :
Onmiddellijk na de laatste oorlogsmaand (november 1918) wordt er duchtig gewerkt om de doorgestane miserie zo gauw mogelijk te kunnen vergeten. Puinen worden opgeruimd en in de fabrieken wordt met man en macht gewerkt om ze in staat te stellen weer te kunnen produceren. De scholen gaan in december weer open en het verkeer op het spoor, de steenwegen en de rivieren, wordt overal hernomen. Natuurlijk is er nog van alles te kort voedsel, brandstof, kleding... . Nog maanden lang zal het "Komiteit" nog verder werken. Maar de woekerprijzen kunnen niet meer gevraagd worden. Alle waren slaan af naarmate de bevoorrading normaler wordt. Maar nu breken sociale konflikten uit want de arbeiders nemen het niet, nog als paria's te worden beschouwd zoals het vóór 1914 zo veel het geval was. Heel de samenleving ondergaat een diepe verandering. Inmiddels is hier een geweldige repressie op gang gekomen en vele vooraanstaande aktivisten van tijdens de oorlog worden tot grote straffen veroordeeld. Velen nochtans zullen er in gelukken de wijk naar het buitenland te nemen en nooit meer naar België terugkeren. Van een onafhankelijk Vlaanderen is geen spraak meer en het zal jaren duren eer een nieuwe Vlaamse strijd zal kunnen begonnen worden.
Over de strijd 14 - 18 zelf worden behalve historische werken, veelal enkel statistieken, uitgegeven. Voor Aalst luiden die ongeveer zo:

statistiek verschenen op 25 maart 1919 :
150 Aalsterse soldaten gesneuveld - 14 vermist - 131 invalieden
60 opgeëisten in de arbeiderskampen omgekomen en 20 zwaar invalieden
200 Duitsers zijn gesneuveld in en rond Aalst.

Op 22 november 1919 wordt te Aalst de vrijheidsboom geplant op een perk aan de Esplanade. Planting in de plassende regen, door burgemeester De Hert en de Schepen van Openbare Werken, de Heer De Valkeneer. Iedere toeschouwer vond de toespraken veel te lang, bijzonder de kinderen die met hun onderwijzers en onderwijzeressen er moesten aanwezig zijn, en slechts als beloning elk twee "spekken" kregen. De zondag daarop was er een vuurwerk dat volledig "uitregende".


Einde

mvg. Alostum