Oorlogskroniek der stad Aalst 1914-1918

[Alostum]

Geplaatst: 24 Mei 2010 06:42 pm

A. Van der Heyden:
MAART 30
De bezetter vaardigt een aantal verordeningen uit betreffende het verkeer (3de maal). Bijvoorbeeld: er mag in de straten niet in looppas gereden worden.
De Duitsers hebben op alle kruispunten voorrang om door te rijden. Verschillende plaatsen worden aangeduid waar geen voertuigen mogen worden geparkeerd. Op elke kar, wagen of koets moet naam en adres van de eigenaar worden aangebracht. Voor wagens met gesloten zeilen moet een doorzicht naar achteren worden vrijgelaten.

Wordt vervolgd

mvg. Alostum

[Alostum]

Geplaatst: 24 Mei 2010 06:42 pm

Petrus Van Nuffel:
De winsten van het Voedingskomiteit der eerste drie maanden van 1916, beloopende tot de som van 42,719,80 frank, werden gestort in de kas van het stedelijk Onderstandskomiteit. Bovendien had de Onderstand van de stadskas genoten 8000 frank per week, 't zij 94,000 frank, meer een bijzondere toelage van 160,000 frank voor uitdeeling van kolen. Van het Nationaal Komiteit ontving de Onderstand eene wekelijksche gift van 7,150 frank, ’t zij 85,800 frank, en van bijzondere verschillige hulpgelden 5,664,75 fr. Binnen hetzelfde tijdsverloop had de gewone onderstand - bijgevolg niet inbegrepen Werkeloozenfonds en Onderstand aan personen die vóór den oorlog hunnen steun verloren hadden - de som van 270,105,68 frank. Het te kort, beloopende tot 25,921,13 frank, werd door de stad aangevuld.

Wordt vervolgd

mvg. Alostum

[Alostum]

Geplaatst: 24 Mei 2010 06:43 pm

A. Van der Heyden:
APRIL 1
Verkoop van vlees is nog slechts toegelaten op dinsdag en zaterdag, maar niet op de vleesmarkt. Er mogen geen slachtingen van dieren meer ten huize gebeuren, zelfs geen noodslachtingen zonder toelating. Bijzondere toelating was vereist voor het vervoer van geslacht of levend vee buiten de stad.
In alle winkels moesten de namen opgetekend worden van de kopers en het gewicht der koopwaar + de prijs. De prijzen gingen steeds de hoogte in (bvb. koffie; 11 frank per kilo - men brandde op de kachels "bitterpeen" als vervangmiddel; boter: 7,50 frank; suiker: 2,20 frank en alle waren in evenredeigheid, bvb. petrol: 4,00 de liter; bloem: 180 frank per 100 kg. enz.)
Brood was een mengsel van meel, mais en gemalen aardappelschillen.
Plunderen van karren en wagens met aardappelen in de straten die naar de magazijnen van de Duitsers of het Voedingskomiteit reden (Varkensmarkt kar en paard omhoog !). Men was verplicht de leveranciers te laten begeleiden door politieagenten of Duitse soldaten. Aan de gasfabriek op de "Tragel" staan van 's morgens vroeg honderden boeren aan te schuiven om cockes te laden.

Overleden
Eugeen Elbers
Eugeen is overleden op 01-04-1916 in La Manche.
Meer gegevens ontbreken me nog.


Wordt vervolgd

mvg. Alostum

[Alostum]

Geplaatst: 24 Mei 2010 06:44 pm

Petrus Van Nuffel:
Den Zondag avond 2 April 1916 was andermaal een Zeppelin, komende van Ninove, boven de stad verschenen.
Een griezeling bekroop menigen stadgenoot, des nachts, toen de bommendragende vliegers in het ruim zweefden. Wie zal de slapelooze uren kunnen tellen ? ...
En hoe dikwerf ontvluchtten de ouders, met hun verschrikte kinderen, het bed, om zich in de diepste hoeken der kelders te verbergen ? ...
Van in den valavond heerschte volslagen duisternis. Gaande van op de Groote Markt, tot aan het Roklijf, op den Gentschensteenweg, bestatigde men dat er in geen enkel werkmanshuis licht brandde; ook overal elders, en inzonderlijk waar geen gasleiding lag, was het kooldonker.
O, die slapende straten ! ...
En hoe somber, die lange zware schaduwen van poorten en bruggen ! ...
En hoe nerveus vloeide daar die Dender, met plekken zwart als inkt, waarin de maan een lange zilveren streep trok ! Honderden malen kwam de patroeljeerende politieronde onder die hooge viadukken door, en nimmer ontmoette men er een levende ziel.
Ach ! die stikkende stilte, die bangte voor ’t onbekende ....

Overleden
René Slagmulder geboren op 19-10-1888 in Aalst. René is overleden op 02-04-1916 in Diksmuide, 27 jaar oud. Hij is begraven in Adinkerke, B.M.B. 01520.
Notitie bij René: legernr. 108/
soldaat 8e Linie

en Lucien Constant Edouard De Wolf geboren op 13-01-1897 in Aalst. Lucien is overleden op 02-04-1916, 19 jaar oud. Hij is begraven in Adinkerke, B.M.B. 01519.
Notitie bij Lucien: legernr. 108/
soldaat 8e Linie

Wordt vervolgd

mvg. Alostum

[Alostum]

Geplaatst: 24 Mei 2010 06:45 pm

Overleden
Albrecht Alfons Van Gyseghem
Albrecht is overleden op 03-04-1916 in Kaaskerke.
Verdere gegevens ontbreken nog.

Wordt vervolgd

mvg. Alostum

[Alostum]

Geplaatst: 24 Mei 2010 06:46 pm

Petrus Van Nuffel:
Wegens het verzenden en bestellen van brieven naar en van het front, werd, den 7 April 1916, aangehouden en te Antwerpen tot 9 maanden gevang veroordeeld, Charles Van der Meirsch (1), toonkunstenaar, die slechts in November 1918 de vrijheid bekwam. Zijne echtgenoote, Maria De Groot (2), verdacht van dezelfde feiten, in verstandhouding met haren man, werd gevat den 17 April 1916, en met 5 maanden opsluiting gestraft; zij bleef gekerkerd tot 5 Oogst 1917.

Uit "Landsturm" van 1-4-1916



1) Karel Van Der Meirsch is geboren op 29-06-1886 in Aalst.

2) Maria De Groot is geboren op 22-01-1894 in Aalst.


Wordt vervolgd

mvg. Alostum

[Alostum]

Geplaatst: 24 Mei 2010 06:47 pm

Petrus Van Nuffel over Louis Lefevre

In het VIIIe hoofdstuk is er gesproken van den telegraafbediende Louis Lefevre, van La Louvière, die in onze stad, ten jare 1915, den driekleurigen plakbrief, het Te Deum aankondigend, en den plakbrief, de viering op 8 April 1915, van onzen geliefden Koning verbiedend, meenam. De terdoodveroordeeling van dezen held, op 8 Mei 1916. en zijne terechtstelling, den 9en daaropvolgende, dompelde het land in groote verslagenheid.
Lefevre was een persoon van middeldelmatige gestalte, mager, goed ter taal, en hij bezat in hooge mate de gave van zeer voorzichtig te zijn. Hij had reeds driemaal onze stad een bezoek gebracht, onder voorwendsel kolen aan de bevolking te verkoopen. Weldra ondervond de dienstdoende burgemeester M. Van den Bergh, dat er onder de handeling van Lefevre iets anders verdoken zat dan kolenverkoop; tijdens een afzonderlijk gesprek bleek het inderdaad, dat hij deel maakte van een uitgebreiden bespiedingsdienst. Telkens wanneer hij later terugkwam, vroeg hij aan M. Van den Bergh hem alles te vertellen, alles, zelfs dit waarin niemand belang scheen te stellen. De doortrapte spioen schreef dan in zijn kolenboekje, tusschen de regels, met een speciaal water inhoudende vulpen, aanteekeningen, die, wanneer zij droog waren, plotseling verdwenen, - maar, toen de blaadjes op hun bestemming kwamen, in eene oplossing gedompeld werden en het schrift duidelijk leesbaar te voorschijn kwam.
Louis Lefevre moest alles weten: de namen der officieren; de nummers der regimenten, hoelang deze hier verbleven en den dag van hun vertrek; de herstellingen aan bruggen en ijzerenwegen; de verordeningen; met welke vrouwen de officieren in betrekking waren, enz., enz. Samen met den inlichtingsdienst bewerkte hij het verspreiden van Le Mot du Soldat, hetwelk door hem, tot aan zijn dood, regelmatig bij den burgemeester werd gebracht, en door dezen, geholpen door verkleefde stadgenooten, zoo spoedig mogelijk, aan de bestemmelingen werd medegedeeld. Hoeveel ouders, vrouwen, kinderen en familieleden werden door Le Mot du Soldat getroost en gesterkt, uit angst en grievende onrust geholpen !
Van in de maand April 1916 miste men den trouwen bode en goeden vriend, want Lefevre was voor de Aalstenaars een ongekenden weldoener geworden. Meermaals had de burgemeester aan zijn secretaris Frans Van Kerckhove (1) een bang voorgevoel uitgedrukt; doch men bleef hopen dat de dappere Vaderlander zich ergens aan het Front bevond. Den 11 Mei bracht de onderofficier Taube van de Kommandantuur een pak plakbrieven in het bureel van den dienstdoenden burgemeester. 't Waren veroordeelingen, strafuitvoeringen: onder andere het fusiljeeren der Doornijksche heldin Gabriëlle Petit, den 1 April 1916. M. Van den Bergh las onachtzaam - der kwamen 'r zooveel, bijna dagelijks ! Eensklaps ontdekte de burgemeester, tusschen de gefusiljeerden, den naam van Louis Lefevre. Hij was er zoodanig door ontroerd, dat Taube, zijn ontsteltenis bemerkende, hem vroeg:
- Bevindt zich daaronder een uwer kennissen ?
- Neen. Maar 't is toch verschrikkelijk, zooveel menschen door den kop te schieten ....
- Ja, es ist Krieg, antwoordde Taube. En hij ging heen.
Zou het schoon werk van Le Mot du Soldat nu uit zijn ? Gelukkiglijk, neen. M. Demain, bestuurder der Banque de la Dendre, bezorgde in het vervolg de nieuwstijdingen. 't Was een gevaarlijk spel, voorzeker ! Edoch, men was omringd en bijgestaan door rotsvaste medehelpers, die kloekmoedig hun leven te pande stelden om het lot der strijders aan den IJzer en dit hunner bloedverwanten op te beuren en te verzachten, - die ongekende helpers waren Charles Penneman, Louis Teirlinck, Frans Van Kerckhove en de zonen van M. Van den Bergh .... Hoe kwamen die briefjes toe ? .... Het waren kleine geelkleurige of witte papierkens, bijna vierkant, aan dewelke eene souche hing, waarop het adres stond; souche en briefje droegen hetzelfde nummer; de verzender uit Frankrijk of West-Vlaanderen stuurde de briefjes langs eenen kant en de souchen langs een ander baan; de uitdeelers moesten die maar samenbrengen. 't En was geen klein werk; immers, de strookjes waren zoo dun als cigarettenpapier ! De briefjes werden dan gegeven aan een Duitsch “chauffeur”, die voor zijn dienst rijkelijk betaald was, - en verborgen in eenen reservoir van benzine met dubbelen bodem, die op de voettrede van zijn automobiel stond. Derwijze trok Le Mot du Soldat naar het Front !

(1) Frans Van de Kerckhove, geboren op 14-03-1879 in Aalst

Wordt vervolgd

mvg. Alostum

[Alostum]

Geplaatst: 24 Mei 2010 06:47 pm

Uit "De Werkman" van 14 april 1916



Wordt vervolgd

mvg. Alostum

[Alostum]

Geplaatst: 24 Mei 2010 06:48 pm

A. Van der Heyden:
APRIL 16
Een soldaat wordt in een veld, nabij Erembodegem, gedood met 3 messteken. De militaire overheid looft een beloning van 3.000 frank uit, voor deze die de moordenaar kan doen pakken. Voor goede inlichtingen gaat men tot 500 fr. beloning.
Deze soldaat heette Fuss (1) maar stond in Aalst bekend als "Ons Heer" of ook nog "Christus" wegens zijn blonde, kortgeknipte kroezelbaard. In het burgerlijk leven was hij brouwersgast geweest. Hij haatte de Belgen geweldig. Het was hij die op 21 juli 1915 het driekleurig lintje van kommissaris Bauwens aftrok, een persoon een tuil bloemen afnam en hem deed voor 21 dagen in het gevang terecht komen.
Nu, op deze dag kwam een venter van het dagblad "De Volksstem" terug van zijn ronde in de omgeving van de Groenstraat te Erembodegem. Een vreemdeling komt hem vervoegen; ze worden tot staan gebracht door "Fuss" die de "passen" vroeg. De vreemdeling had de verboden grens overschreden en moest mee terwijl "Vinck" (2) mocht huiswaarts keren. De Duitser stapte vooruit terwijl de vreemdeling gedwee volgde. Plots haalt deze nochtans een lange dolk te voorschijn en ploft die in de rug van Fuss, die dood neerstuikt. De dader vlucht in de richting van Hekelgem, kwam een minuut later terug en haalde uit de zakken van Fuss de hem afgenomen papieren; daarna ploft hij nog tot 2 maal toe zijn dolk in de borst van de zieltogende Duitser.

Petrus Van Nuffel:
Op Maandag 1 Mei 1916 verscheen in de dagbladen de volgende Duitsche mededeeling:
“Den 16 April 1916, ten 1,30 uur des namiddags, werd de landsturmsoldaat Fuss, in een veld bij Erembodegem, links van de straat op Brussel, in de richting der stad, door een burger, met drie messteken gedood. De moord is met een puntig mes, van 2 tot 3 centimeters breed en scherp aan beide kanten, gepleegd. Persoonsbeschrijving ving van den dader: middelmatige gestalte, mager, bleek gelaat, blonde snor, groote neus; draagt een slappen donkeren vilten hoed met neergebogen rand; een lange, bijna tot aan de knieën hangende, donkere afgedragen jas, dezelfde broek; onder de jas een nieuwen blauwen werkkiel; zwarte schoenen, waarvan de punten met eene rij nagels voorzien zijn. Breedte van de zolen tusschen het tweede en derde gewricht 11-12 centimeter; schoenlengte 28-29 centimeter. Die man moet van Gent zijn, misschien is hij vleeschhouwer van beroep; hij wou zich schijnbaar naar Hekelgem begeven, sprak Vlaamsch op zijn Gentsch en zag er uit als een werkman. Hij vluchtte in de richting van Hekelgem. Voor de aanhouding van den moordenaar wordt een belooning van 3000 mark uitgeloofd; voor ophelderende mededeelingen zal de Etappen Inspection der 4e Armee naar goeddunken een belooning gaande tot 500 mark uitdeelen. De dader moet aangehouden en aan de Duitsche overheid uitgeleverd worden. Mededeelingen kunnen aan elke Duitsche overheid gedaan worden.“
Wie was die Fuss ?
Men noemde hem te Aalst Ons Heer en ook Christus. Hij was hier een goed gekende feldgrau, die lang de wacht gestaan had aan de poort van het Landhuis en aan de Kommandantuur; hij had het voorkomen van een schipper, was hoog van gestalte en had een blonde, kortgeknipte vierkante kroezelbaard; doch in zijn land, hetwelk hij verlaten moest, om op vreemden grond zoo ellendig aan z'n dood te komen, was hij brouwersgast. Fuss droeg de Belgen een gloeienden haat toe, alhoewel hij - w'hebben er menigen nacht mee in gesprek geweest - in onze stad zulks niet al te veel blijken liet. Toch kon hij soms die geveinsdheid niet verduiken: den 21 Juli 1915, zich vóór het Landhuis op wacht bevindend, trok hij het decoratielintje af van den politiecommissaris Bauwens, en denzelfden dag, rukte hij, op de Groote Markt, een bloemruiker uit de handen van Gustaaf Baccaert (3) , sloeg dezen in het gelaat en bracht hem naar de Kommandantuur, en vervolgens naar het stadsgevang, waar Baccaert gedurende een-en-twintig dagen opgesloten bleef. Maar 't was een voorbeeld van plichtbesef en roekeloos aan de diciplien gehecht: altijd vroeg hij de gevaarlijkste posten, en vermoeinis kende hij nimmer, - misschien wel uit hoofde van zijn kloek lichaamsgestel, 't welk zonderling afstak bij zijn nauw merkbaren glimlach, zijn zachtblauwe oogen en zoeten tongval.
We zijn den 16 April 1916.
Door het nevelachtig dons van den ochtend breekt eene geut van gedegen goud; de lucht glanst in laaiing van gloed, in kolken van licht; peilloos diep tintelt de eerste lentepracht van het landschap: over de Brabantsche gaarden en landouwen, in het bosachtige van den Affligemschen heuvel.
Beneden de Groenstraat, te Erembodegem, kwam de Aalstersche verkooper van het dagblad De Volksstem, Karel-Louis Vinck (2), van zijn ronde uit Brabant. Op hetzelfde oogenblik vervoegde hem een onbekenden manskerel: deze droeg een slappen vilten hoed, lange vest, waaronder een blauwen kiel. Beiden hadden den tijd niet met elkander een woord te wisselen, of daar helmde het plotseling: Halte ! Vóór hen stond de Duitsche landsturmman Fuss. Hij vroeg de passen. De vreemdeling gaf ze: maar begon te weenen, en smeekte, in naam van vrouw en kinderen, den weg naar Brabant te mogen voortzetten. Geen tranen baatten. De Duitsch stak de papieren op zak, gaf aan Vinck, dien hij kende, oorlof te vertrekken; doch de onbekende moest hem volgen naar de wacht, tusschen Bouchout en de oude stokerij.
Wat de dagbladleurder zag:
De pinhelm stapte langzaam in het wegelken vooruit, kalm en argeloos, het geweer in de hand, op de hielen door den vreemdeling gevolgd. Schielijk toog deze een lang mes en plofte het den soldaat tot aan den hecht in den rug; de getroffene plofte als een steen te gronde, met zijn zwaar lijf, zonder een kreet, zonder een zucht te slaken. De man liep weg in de richting van Hekelgem .... Vinck zat, verborgen, af te zien wat er nu gebeuren ging. Eenige stonden verzwonden. Daar kwam de onbekende terug, keek behoedzaam in den omtrek rond, tastte in de zakken van den zieltogenden Duitsch en greep bliksemsnel de hem ontnomen papieren weer; andermaal flikkerde het staal en de vreemdeling bracht Fuss links en rechts nog eenen steek toe in de borst ....
Stil ! hebt ge niet bemerkt, dat in het maffe vlak, ginder verderop, langs Assche toe, een schielijk opvlammende en evensnel wegduikende klaarte schaaiert ? ... Dit was het heilicht; en dan een fazeling van den wind, een gestuw in het zwerk; een amper geaäi in 't geblaart, in de veie wei; en medeen stuift het mul in striepen fijn stof den wegel op naar Ten Bosch .... Heviger ruischt de wind. Sneller jagen de wolken over onbegrensde einders. Hooger stijgt het zand in kronkels en bedekt het lijk van den schildwacht. Dikke droppelen ploffen zwaar in de eerdebaan en dansen als marbollen op den Brusselschensteenweg. Een lange violette bliksemflits breekt door de dumstere verte. De donder antwoordt met nen ontzettenden bons, en daarna is 't, alsof daarboven zware wagens rollen en of er daar dof gehamerd wordt.De regen sijpelt allangsommeer in lijnrechte stralen en schept schuimende plassen en voren ....

Uit "De Volksstem" van 19-4-1916



Uit "De Werkman" van 21-4-1916



1) ik heb ooit in de een of andere publicatie een foto van Fuss gezien, maar kan me niet meer herinneren in welke. Heeft er iemand een tip ?

2) Karel Vinck, dagbladventer, geboren op 08-04-1884 in Aalst.

3) Gustaaf Backaert, schilder, geboren op 01-09-1896 in Aalst, zoon van Jan Backaert en Rosalia Troch

Meer dan waarschijnlijk was deze geheimzinnige dader niemand minder dan Pierre Mus, meer over deze persoon kan men vinden in o.a. "Voor den kop geschoten" van Jan Van der Fraenen en in "Shrapnel 2009-1" een artikel van Louis Couperus "Gustaaf Mus (Dudzele 1891 - Gent 1916) en zijn broers"

Wordt vervolgd

mvg. Alostum

[Alostum]

Geplaatst: 24 Mei 2010 06:49 pm

A. Van der Heyden:
APRIL 17
Na het vinden van het lijk, begint de Duitse geheime politie, onder leiding van Berghman (Floeren Hoed genoemd) een streng onderzoek. Dra volgen aanhoudingen : Louis Peirlinck, boekhouder bij de "Volksstem", die de lijst der dagbladverkopers die in Hekelgem werkten, moest afgeven. Zo kwam men bij Vinck die ook aangehouden werd. Hij werd na verschrikkelijke mishandelingen op 28 mei vrijgelaten.

Petrus Van Nuffel:
s'Anderdaags, 17 April, begon de Duitsche overheid van Aalst een streng onderzoek. Bergmann, het hoofd der geheime politie, ging, tusschen 8 à 9 uur's morgens, over tot de aanhouding van M. Louis Teirlinck, rekenplichtige bij het beheer der Volksstem, die onder bedreigingen verplicht was de dagbladverkoopers te noemen, die langs Hekelgem gingen. Zijn boeken werden in beslag genomen, waarin men den naam vond van Karel-Louis Vinck. Terwijl M. Teirlinck in de Pupillenschool gevangen bleef, zocht men Vinck op, en slechts nadat deze achter slot zat, werd hij in vrijheid gesteld. Met den dagbladventer liep het slechter af: vijf dagen bleef hij opgesloten en middelerwijl geconfronteerd met een dertigtal ingezetenen van Erembodegem. Na drie dagen met rust gelaten te zijn, werd hij opnieuw in hechtenis genomen en naar Gent, in het gevang der Groene Wandeling, gebracht. Nu volgden dagen van gruwzaam lijden; 's morgens en 's avonds geslagen, in het wezen gespuwd, beleedigd voor moordenaar en bandiet, bijna zonder eten, sleurde men onzen medeburger, achttien dagen naeen, vóór het krijgsgerecht, waar hij, van 8 uur 's morgens tot 8 uur 's avonds, geklonken bleef aan een harden stoel, zonder zitsel in het midden. De dood wachtte hem, indien hij den moordenaar van Fuss niet noemde. Vervolgens werd Vinck naar Brussel, steenweg van Waterloo, gevoerd en aldaar opnieuw met talrijke personen geconfronteerd. Het onderzoek leverde daar evenmin eenigen uitslag op; maar de Duitschers lieten niet los. Nadien hadden confrontatiën plaats te Sottegem en te Kortrijk, en eindelijk te Geeraardsbergen, waar den echten broeder van den te vergeefs opgezochten vreemdeling vóór Vinck gebracht werd ... Hadden de, Duitschers zulks geweten ! Daar de Aalstenaar bleef weigeren de van hem vereischte inlichtingen te geven, sloeg men hem de tanden uit den mond; maar de broeder van den plichtige kwam los. Zedelijk en lichamelijk gebroken, werd Karel-Lodewijk Vinck, na 264 confrontatiën ondergaan te hebben, na 31 dagen van onzeggelijk lijden, den 28 Mei, in vrijheid gesteld. Hij had steeds hardnekkig en zonder ooit een oogenblik te wankelen, geweigerd den vijand de minste inlichting te verschaffen, - alhoewel de dader bij hem, in zijne cel, een bezoek gebracht had !



Wordt vervolgd

mvg. Alostum