"Ik ben een non-conformist" gesprekken met Jan D'Haese

Hier kan je ons deelgenoot maken van wat er zo allemaal in je boekenkast staat, een recensie geven, pas verschenen werken voorstellen, enz...

Moderators: Alostum, david, janlouies

Gebruikersavatar
Alostum
Site Admin
Berichten: 13277
Lid geworden op: 14 Mei 2014, 15:27
Locatie: Aalst

"Ik ben een non-conformist" gesprekken met Jan D'Haese

Berichtdoor Alostum » 24 Jun 2025, 15:22

"Ik ben een non-conformist" gesprekken met Jan D'Haese door Pieter Jan Verstraete - 2003

Afbeelding

Jan Roger D’Haese werd geboren op 17 maart 1922 in Aalst, als zoon van Lodewijk D’Haese en Julia De Cock. Zijn jeugd bracht hij door in de Meuleschettestraat, waar zijn moeder een atelier runde. Zijn grootmoeder stond in de volksmond bekend als "Melle uit ’t Puitlawijt" — een verwijzing naar een voormalig café en boerderij aan de Puiteput.

Al op jonge leeftijd begon Jan met het schrijven van poëzie. In april 1940 verscheen zijn eerste dichtbundel. Kort daarna kwam hij in contact met Wies Moens, die hem als een soort protegé onder zijn vleugels nam.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werkte zijn vader als elektricien in Duitsland. Jan vond een functie als tolk voor arbeiders bij de Organisation Todt. In het midden van 1943 vertrok hij als Kriegsberichter naar het Oostfront. Tegen het einde van de oorlog, eind maart of begin april 1945, vluchtte hij met zijn latere echtgenote Marianne Ideler weg uit Berlijn. In mei 1945 keerden ze samen terug naar België en doken onder op het adres Jan Caudronstraat 21.

Intussen was Jan bij verstek ter dood veroordeeld door de Krijgsraad van Antwerpen. In juni 1948 werd hij door de rijkswacht gearresteerd in Aalst, overgebracht via Gent naar Antwerpen en opgesloten. In februari 1949 werd zijn doodstraf omgezet naar een gevangenisstraf van 15 jaar. Dankzij de Lejeune-wet kwam hij in april 1951 vervroegd vrij. Enkele maanden later, op 8 oktober 1951, trad hij in het huwelijk met Marianne.

Tot december 1971 was hij actief als handelaar in wijn en sterke dranken. Daarna legde hij zich volledig toe op kunst en journalistiek. Hij was mede-directeur van het Gentse Mimetheater en organiseerde meer dan honderd tentoonstellingen, telkens vergezeld van een catalogus.

Het boek bevat een zo volledig mogelijke bibliografie van en over Jan D’Haese, evenals een overzicht van alle tentoonstellingen die hij samenstelde, zowel in binnen- als buitenland.
De taak van historici is te herinneren wat anderen vergeten. (Eric Hobsbawm)

willykiekens
Berichten: 1017
Lid geworden op: 21 Mei 2014, 09:46

Re: "Ik ben een non-conformist" gesprekken met Jan D'Haese

Berichtdoor willykiekens » 24 Jun 2025, 18:29

Jan was een buur, vriend en leeftijdgenoot van mijn vaders broer, Jan was uit de Meuleschettestraat en mijn oom uit de Kluyskensstraat. Hij kwam in de jaren 50 regelmatig bij mijn vader in 't café in de Visscherestraat als buur en leverancier en ik heb van hem nog ooit een boekje gehad met gedichten van Jan. Jan had in de Caudronstraat ook nog een goede buur aan Luc de Motte kunstsmid en bezitter van een prachtige basstem, die is later café begonnen op de grens met Erembodegem op de Brusselse stwg in de "Vlierinck" rechtover het kasteel van dhr Camu. Jan is later dan verhuisd naar Gent.

Gebruikersavatar
Alostum
Site Admin
Berichten: 13277
Lid geworden op: 14 Mei 2014, 15:27
Locatie: Aalst

Re: "Ik ben een non-conformist" gesprekken met Jan D'Haese

Berichtdoor Alostum » 24 Jun 2025, 21:02

Afbeelding

bron: "Ik ben een non-conformist" p. 78
De taak van historici is te herinneren wat anderen vergeten. (Eric Hobsbawm)

Gebruikersavatar
Alostum
Site Admin
Berichten: 13277
Lid geworden op: 14 Mei 2014, 15:27
Locatie: Aalst

Re: "Ik ben een non-conformist" gesprekken met Jan D'Haese

Berichtdoor Alostum » 03 Jul 2025, 20:20

Samenvatting van het genadedossier (bewaard in het Algemeen Rijksarchief) van Jan Roger D’Haese

Persoonlijke gegevens:
• Naam: Jan Roger D’Haese
• Geboorteplaats en -datum: Aalst, 17 maart 1922
• Woonplaatsen: Voor WOII in de Meuleschettestraat (Aalst); na WOII in de Caudronstraat 21 (Aalst) en later in De Pintelaan 327 (Gent)

Veroordeling:
• Op 28 januari 1948 werd Jan D’Haese bij verstek ter dood veroordeeld.
• Op 4 februari 1949 werd deze straf verminderd naar 12 jaar gewone hechtenis door het Militair Gerechtshof in Antwerpen.
• Op 8 november 1950 werd de straf verder verminderd tot 8 jaar via koninklijk besluit.
• In de zaak “Volk en Staat”, werd hij veroordeeld tot een boete van 500.000 fr. persoonlijk en 10.000.000 fr. in groep te betalen.

Feiten ten laste:
• Lid van het VNV vanaf 1940, en van DeVlag (1940-1941).
• Bekleedde functies binnen de N.S.J.V. (departementsleider, vendelleider).
• Propagandist en journalist: werkte mee aan “Volk en Staat”, “Volkskamp”, “Nationaal Socialist” en was oorlogscorrespondent (Kriegsberichter) voor de Waffen SS.
• Bracht bijdragen in diverse bladen, zelfs in "Vlaanderen Vrij" in 1945.
• Na de bevrijding sprak hij voor Radio Bremen.
• Droeg het uniform van de NSJV en later dat van de Waffen SS.

Genadeverzoeken:
• D’Haese vroeg meerdere keren genade aan Prins Karel en Prins Boudewijn tussen 1950 en 1951.
• Hij motiveerde zijn verzoeken met:
    o Zijn jeugdige leeftijd bij aanvang van de oorlog (18 jaar)
    o Blanco strafregister voor zijn veroordeling
    o Spijtbetuiging en deelname aan heropvoedingsprogramma’s in de gevangenis (CROP)
    o Intellectuele bijdragen zouden volgens hem eerder cultureel dan politiek zijn geweest
    o Hij stelde zich dienstbaar op voor rehabilitatie in de maatschappij

Reactie van het gerecht:
• Het genadeverzoek werd afgewezen in 1950. Volgens de Auditeur-Generaal was de opgelegde straf al gematigd, gezien de ernst van zijn collaboratie.
• Er werd benadrukt dat D’Haese een actieve propagandist was en zijn journalistieke activiteiten als verreikend en invloedrijk werden beschouwd.

Gedrag in de gevangenis:
• D’Haese gedroeg zich voorbeeldig, volgde lessen (o.a. documentologie, schrijnwerkerij) en werkte mee aan interne publicaties (o.a. "Wederopbouw").
• Hij werd als intelligent, zeer belezen en gemotiveerd omschreven.

Later:
• In juni 1966 vroeg hij de opheffing van de vervallenverklaring van zijn burgerrechten aan en verklaarde voortaan de Belgische wetten te zullen naleven.
________________________________________
Conclusie:
Jan D’Haese was een jonge, maar intens betrokken collaborateur tijdens WOII met een belangrijke rol in de propaganda. Ondanks meerdere verzoeken tot strafvermindering, bleef de Belgische justitie streng wegens de ernst van zijn daden. Later toonde hij spijt en leverde inspanningen voor re-integratie in de samenleving.
De taak van historici is te herinneren wat anderen vergeten. (Eric Hobsbawm)


Terug naar “Uit de boekenkast”

Wie is er online

Gebruikers op dit forum: Geen geregistreerde gebruikers en 11 gasten

Advertentie