De Olieslagmolen op de Werf (Gheeraerdts)

Alles over wind- en watermolens

Moderators: Alostum, david, janlouies

Gebruikersavatar
Alostum
Site Admin
Berichten: 13002
Lid geworden op: 14 Mei 2014, 15:27
Locatie: Aalst

Re: De Olieslagmolen op de Werf (Gheeraerdts)

Berichtdoor Alostum » 11 Jun 2014, 15:31

Geplaatst: 20 Jun 2011 11:47 pm
esja schreef:Ik ben vandaag begonnen met de bestudering van het dossier oorlogsschade van de eigendommen van Othon (zoon van Leon) Gheeraerdts.
Dit dossier is in 1942-1943 opgemaakt en volledig getypt in viervoud met carbonpapier, dus op zeer dun, zijdeachtig papier, is toch zo een 12 cm dik, man kan us denken hoeveel paginas er te verwerken zijn.
Het bevat voor elk deel van de eigendommen een of meer expertisie verslagen plus een aantal originele en/of hertekende plannen.
Voor de olieslagmolen is er een schade schatting door een expert in zake "mechanieken en instellingen voor olieslagerijen", de firma Velghe uit Gent en een tweede rapport van Robert Van Driessche, landmeter expert, Architekt, Dirk Martensstraat 31, Aalst.
De plannen van het volledige gebouw zijn hertekend in 1943 en geven een zeer goed beeld van de opbouw van de molen, de beschrijving van de "mechanieken" geven dan een beeld van de werking van de oliemolen.
Ik ga dit hier trachten samen te vatten maar zal hier verscheidene dagen nodig hebben.
Een probleem dat ik nu nog heb is hoe ik goede kopiën kan nemen van de A1 size plans, ik vermoed dat ik hier de firma Bolton eens zal moeten aanspreken. Mijn eerste poging met foto's is jammerlijk mislukt, andere plans die in blauwdruk afgedrukt zijn gaven wel goed resultaat.

Een eerste zaak die uit dit verslag komt is een bevestiging van een vorig bericht, de bouw van de olieslagmolen is het gevolg van een brand in 1905 en de nieuwbouw dateerd van 1906.
Bij deze nieuwbouw heeft men blijkbaar rekening gehouden met de gevaren van een oliemolen en de molen zelf is gelijkvloers en stond achter de nieuwbouw (zie later), het van op de werf zichtbare gebouw, met een gelijkvloers, twee verdiepingen en een zolder, was het magazijn,
Het machinale gedeelte, olieslagerij en koekbrekerij, zaal der olietanks, ketelhuis met stookplaats en machinezaal, was achter deze bouw gelegen.

Dit alles, behalve de schouw, werd door het bombardement van 10 mei 1940, het vernielen van de denderbruggen op 18 en 19 mei, gevolgd door het het in brand steken door de aftrekkende troepen quasi volledig vernield:

Afbeelding

Afbeelding

Afbeelding

bemerk op deze foto in de verste linkerhoek een van een koppel kalanderstenen, deze molen bevatte 2 stellen kalanderstenen.

Afbeelding

foto's genomen in 1942, het werfplein en omgeving zijn opgekuist maar de binnenkant van de gebouwen ligt er nog onberoerd bij.
De wereld gaat door, de tijd gaat voorbij, mensen gaan weg en soms keren ze niet meer terug en blijven alleen nog foto's achter. Robert Frank (1924-2019)

Gebruikersavatar
Alostum
Site Admin
Berichten: 13002
Lid geworden op: 14 Mei 2014, 15:27
Locatie: Aalst

Re: De Olieslagmolen op de Werf (Gheeraerdts)

Berichtdoor Alostum » 11 Jun 2014, 15:34

Geplaatst: 22 Jun2011 10:06 pm
esja schreef:Dit plan is het enige originele plan in de ganse bundel over de oorlogsschade.
Het is gedateerd 1922 en hoewel het in het frans is, is het afkomstig van een duitse firma. Dit gaat over de installatie van een aanzuigsysteem om de oliehoudende zaden dadelijk uit het schip naar de graanzolders te brengen.
Dit bovenaanzicht toont links de benedenverdieping en rechts het eerste verdiep van betreffende bouw.

Afbeelding

De molen staat nu duidelijk los van het magazijn, dit is duidelijk omwille van het brandgevaar. Om het geheel te situeren, rechts is de Vaartstraat, onder het Bierstraatje en links het Neerhof. Het lokaal op de hoek Vaartstraat / Bierstraat is een stokageplaats voor Lijnzaad maar belangrijker, van daar vertrekt een leiding, 37m lang, naar de Dender om de boten te lossen.
Blijkbaar werd hier zowel de tarwe (froment) voor de bloemmolen als het lijnzaad (graines de lin) voor de olieslagmolen gelost.
Op de dwarsdoorsnede is deze losinstallatie beter te zien.

Afbeelding

deze installatie werd eerst in 1930 geinstalleerd.


Bron: dossier oorlogsschade – collectie jos depryck
De wereld gaat door, de tijd gaat voorbij, mensen gaan weg en soms keren ze niet meer terug en blijven alleen nog foto's achter. Robert Frank (1924-2019)

Gebruikersavatar
Alostum
Site Admin
Berichten: 13002
Lid geworden op: 14 Mei 2014, 15:27
Locatie: Aalst

Re: De Olieslagmolen op de Werf (Gheeraerdts)

Berichtdoor Alostum » 11 Jun 2014, 15:45

Geplaatst: 22 Jun 2011 10:32 pm
esja schreef:In het dossier van de olieslagmolen bevindt zich nog een tweede plan, een reconstructie van de toestand in 1939, gemaakt op 19 februari 1942 door de reeds genoemde beëdigd schatter Robert Van Driessche.

Afbeelding

Men kan hier zien in welke omstandigheden deze copie gemaakt is, sorrie maar ik heb niet beter.

Uit dit plan blijkt dat de in het vorige topic genoemde losstaande molen, niet de olieslagmolen is maar de bloemmolen aan het Neerhof, enkel met een overdekte gang gescheiden van de Olieslagmolen. Deze oliemolen is nog steeds rechtstreeks tegen het magazijn aangebouwd zoals op de tekening van het gelijkvloers te zien is:

Afbeelding

eerste verdiep:

Afbeelding

tweede verdiep:

Afbeelding

voor en zijgevel:

Afbeelding


Bron: dossier oorlogsschade – collectie jos depryck
De wereld gaat door, de tijd gaat voorbij, mensen gaan weg en soms keren ze niet meer terug en blijven alleen nog foto's achter. Robert Frank (1924-2019)

Gebruikersavatar
Alostum
Site Admin
Berichten: 13002
Lid geworden op: 14 Mei 2014, 15:27
Locatie: Aalst

Re: De Olieslagmolen op de Werf (Gheeraerdts)

Berichtdoor Alostum » 11 Jun 2014, 15:50

Geplaatst: 25 Jun 2011 01:03 pm
esja schreef:Nu wat tijd voor technische uitleg.
Eerst eens de plans en de foto's bij elkeer gebracht, op volgende tekening geeft de rode pijl de richting van de eerste foto weer, de groene pijl staat voor de tweede foto.

Afbeelding

Deze foto is genomen in het magazijn, richting Bierstraatje.
Wat hier duidelijk zichtbaar is zijn de gietijzern palen die de verdiepingen ondersteunden, enkele staan nog recht, de meeste zijn naar beneden gekomen. Met de pijlen zijn de “slekken” aangeduid. Dit was het horizontale transportsysteem van het graan, een soort goten met daarin een spiraal van Archimedes. Spiralen en goten zijn duidelijk zichtbaar. De opslagtank was een watertank die op de zolder ondergebracht was

Afbeelding

De zuig, hijs en verdeelinstallatie wordt als volgt omschreven:
1. Pneumatisch rotatieve pompzuiger kunnende 10.000kg graan of 8.000kg lijnzaad per uur opzuigen met 2.5m buizen binnen het gebouw
2. Een ontladingsontvanger met konisch onderdeel
3. Een stof ontvanger
4. Een filter, stofverzamelaar
5. Een metalieken elevator tot op den zolder, 14.5m hefhoogte, kunnende 10.000 kg graan per uur ophalen
6. Een zware spiraalvijs in stalen leidingsbuis, 20 meter lang om het graan naar de maalderij te brengen
7. Een spiraalvijs van 8m de ene zijde en 6.50m de andere zijde per verdiep om het lijnzaad links en rechts op de verdiepingen te verdelen
8. Op het einde de vijs van 20m een zware verlosbuis die het graan naar een hoek van de maalderij brengt.
Kost van deze ganse installatie in 1930: 100.000 fr

De watertank wordt als volgt omschreven:
Een ronde waterketel van 6.5m lengte, 1.00 m diameter in ijzerplaat van 10mm dik met ronde bodems, wegende 1850kg

Op de foto van de oliemolen is de plaats van de achterste kalander aangeduid, zoals gesteld, twee rondlopende stenen die op een platliggende, de ligger, rondlopen. Verder volgt nog in detail een beschrijving van deze stenen, de lopers, waarvan nog een zichtbaar is links achter en de tweede door de hitte gebarsten, waren 2.10m diameter en 45cm dik

Afbeelding

De volledige inventaris was me echter te veel om over te nemen, daarom deze scans:

Afbeelding

Afbeelding

Afbeelding


Bron: dossier oorlogsschade – collectie jos depryck
De wereld gaat door, de tijd gaat voorbij, mensen gaan weg en soms keren ze niet meer terug en blijven alleen nog foto's achter. Robert Frank (1924-2019)

Gebruikersavatar
Alostum
Site Admin
Berichten: 13002
Lid geworden op: 14 Mei 2014, 15:27
Locatie: Aalst

plaatsing machines

Berichtdoor Alostum » 11 Jun 2014, 15:52

Geplaatst: 25 Jun 2011 08:38 pm
esja schreef:Afbeelding

Op dit plan is duidelijk de inrichting van de maalderij weergegeven, links bemerkt men twee paar concentrische cirkels (de grootste), dit zijn de twee kalandermolens (hier pletterstenen genoemd)
De twee paar kleinere concentrische cirkels in het midden boven elkaar getekend zijn de “zaadverwarmers” (verantwoordelijk voor het afbranden van de vorige molens) die het geplette zaad moesten voorverwarmen tot ong. 60° C alvorens het persen, een ervan wordt door stoom verwarmd, een met kolen.
Het geplette zaad wordt in beweging gehouden door een "zaadverdeler" die van boven uit via conische tandwielen aangedreven wordt.
Het persen gebeurde in verschillende stadia, een eerste persing gebeurde in de achterste drie “voorslag” persen (de bovenste drie vierkantjes rechts). Geslagen werd er niet meer, het “heien” of slaan was vervangen door een hydraulische druk van 145 ata of 120.000 kg.
Het resultaat was lijnzaadkoeken en olie, de olie werd naar de reservoirs rechts naast de buitenmuur gepompt. De lijnzaadkoeken bevatten nog te veel olie en werden eerst gebroken (tussen de twee kalandermolens staat een “concasseur”), terug verwarmd en een tweede maal geperst (de overige 9 persen)

Op de foto zijn ook de reusachtige riemschijven te zien. Deze zijn allemaal voor platte riemen.
Voor wie interesse heeft hier het schema van de riemoverbrenging:

Afbeelding

Bron: dossier oorlogsschade – collectie jos depryck
De wereld gaat door, de tijd gaat voorbij, mensen gaan weg en soms keren ze niet meer terug en blijven alleen nog foto's achter. Robert Frank (1924-2019)

Gebruikersavatar
Alostum
Site Admin
Berichten: 13002
Lid geworden op: 14 Mei 2014, 15:27
Locatie: Aalst

oorlogsschade

Berichtdoor Alostum » 11 Jun 2014, 15:52

Geplaatst: 27 Jun 2011 12:09 am
esja schreef:Bij het opmaken van de schatting werd de waarde op datum van 31 augustus 1939 als basis genomen, verminderd met een materiele en economische ouderdomscoëficiënt (= afschrijving in functie van de te verwachten levensduur)
Voor de inboedel, machines en inventaris beloopt dit 1.237.144,50 frank, kosten voor de expertiesie: 4.702,50 frank.
De brandverzekering afgesloten voor maalderij en magazijn beliep in totaal 135.000 frank
De “teistering” wordt als volgt omschreven:
“Uitgenomen de (stoom)ketel, die na herstelling nog zou kunnen herbruikt worden, werden alle instellingen en machines, los en vast materiaal, wisselstukken en benodigdheden, in één woord: de GANSCHE bedrijfsuitrusting en koopwaren, op 10 mei 1940 reeds beschadigd door het neerstorten van het puin der geteisterde gebouwen, op 18 en 19 mei 1940 door brand VOLLEDIG VERNIELD.”

De schade wordt als volgt opgedeeld:

Machines en toebehoren:
a. Beschadigd: 8.000,00 fr
b. Vernield: 960.116,00 fr
Hierop volgen blad 3 – 11 met de details, 3 hiervan zijn in een vorig bericht reeds afgebeeld.

Het los materiaal beslaat 265.585,00 fr
En omvat zowel het bureelgerief (inclusief een Christusbeeld ), weegschalen, losse tafels, zeven, kruiwagens als het rollend materieel, vooral “paardekamions” maar ook een tractor “Chenard-Walker”
Koopwaren en grondstoffen zijn verrassend weinig: 4.143 fr, in totaal 1750 liter olie en slechts 500 kg inlands lijnzaad.

Gebouwen

Het ganse gebouw is geschat op 464.881,60 fr
Op de schouw na is het gebouw volledig vernield.
Enkele data:
Bebouwde oppervlakte: 15 are 60 ca
Totale vloeroppervlakte:
Hoofdgebouw: 1.289,40 m²
Bijgebouwen: 1.624,27 m²
Totale inhoud: 6.944,065 m³
Volgt een beschrijving van alle gebruikte materialen

Nog interessant, er was electrische verlichting, op het gelijkvloers 32 lampen, geen opgave van de wattage, eerste verdiep 4 lampen, tweede verdiep: 3, zolder 4.

Over het gebouw werd toendertijd deze opmerking toegevoegd: “Stoffelijke sleet.
Het betreft hier een uiterst sterk gebouw in 1905 in de beste voorwaarden opgericht; wij ramen dan ook den duur ervan op minstens 600 jaar. – Gezien den ouderdom op het tijdstip van de teistering slechts 35 jaar bedroeg is de toe te passen aftrek voor sleet en verval dan ook gering; wij bepalen deze op 6.15%”

Kosten voor dit verslag (gebouw): 10.000fr

Bron: dossier oorlogsschade – collectie jos depryck
De wereld gaat door, de tijd gaat voorbij, mensen gaan weg en soms keren ze niet meer terug en blijven alleen nog foto's achter. Robert Frank (1924-2019)

Gebruikersavatar
Alostum
Site Admin
Berichten: 13002
Lid geworden op: 14 Mei 2014, 15:27
Locatie: Aalst

schatting schade

Berichtdoor Alostum » 11 Jun 2014, 15:53

Geplaatst: 28 Jun 2011 12:00 am
esja schreef:Bij het opmaken van de schatting werd de waarde op datum van 31 augustus 1939 als basis genomen, verminderd met een materiele en economische ouderdomscoëficiënt (= afschrijving in functie van de te verwachten levensduur)
Voor de inboedel, machines en inventaris beloopt dit 1.237.144,50 frank, kosten voor de expertiesie: 4.702,50 frank.
De brandverzekering afgesloten voor maalderij en magazijn beliep in totaal 135.000 frank.

De “teistering” wordt als volgt omschreven: “Uitgenomen de (stoom)ketel, die na herstelling nog zou kunnen herbruikt worden, werden alle instellingen en machines, los en vast materiaal, wisselstukken en benodigdheden, in één woord: de GANSCHE bedrijfsuitrusting en koopwaren, op 10 mei 1940 reeds beschadigd door het neerstorten van het puin der geteisterde gebouwen, op 18 en 19 mei 1940 door brand VOLLEDIG VERNIELD.”

De schade wordt als volgt opgedeeld:

Machines en toebehoren:

a. Beschadigd: 8000,00 fr
b. Vernield: 960116,00 fr

Hierop volgen blad 3 – 11 met de details, 3 hiervan zijn in een vorig bericht reeds afgebeeld.

Het los materiaal beslaat 265.585,00 fr
En omvat zowel het bureelgerief (inclusief een Christusbeeld ), weegschalen, losse tafels, zeven, kruiwagens als het rollend materieel, vooral “paardekamions” maar ook een tractor “Chenard-Walker”
Koopwaren en grondstoffen zijn verrassend weinig: 4.143 fr, in totaal 1750 liter olie en slechts 500 kg inlands lijnzaad.

Gebouwen

Het ganse gebouw is gschat op 464.881,60 fr
Op de schouw na is het gebouw volledig vernield.

Enkele data:

Bebouwde oppervlakte: 15 are 60 ca
Totale vloeroppervlakte:
Hoofdgebouw: 1289,40 m²
Bijgebouwen: 1.624,27 m²
Totale inhoud: 6.944,065 m³

Volgt een beschrijving van alle gebruikte materialen
Nog interessant, er was electrische verlichting, op het gelijkvloers 32 lampen, geen opgave van de wattage, eerste verdiep 4 lampen, tweede verdiep: 3, zolder 4.

Over het gebouw werd toendertijd deze opmerking toegevoegd:

“Stoffelijke sleet.
Het betreft hier een uiterst sterk gebouw in 1905 in de beste voorwaarden opgericht; wij ramen dan ook den duur ervan op minstens 600 jaar. – Gezien den ouderdom op het tijdstip van de teistering slechts 35 jaar bedroeg is de toe te passen aftrek voor sleet en verval dan ook gering; wij bepalen deze op 6.15%”

Kosten voor dit verslag (gebouw): 10.000fr

Bron: dossier oorlogsschade – collectie jos depryck
De wereld gaat door, de tijd gaat voorbij, mensen gaan weg en soms keren ze niet meer terug en blijven alleen nog foto's achter. Robert Frank (1924-2019)

Gebruikersavatar
Alostum
Site Admin
Berichten: 13002
Lid geworden op: 14 Mei 2014, 15:27
Locatie: Aalst

Re: De Olieslagmolen op de Werf (Gheeraerdts)

Berichtdoor Alostum » 11 Jun 2014, 15:54

Geplaatst: 06 Jul 2011 10:25 pm
esja schreef:Het dossier oorlogsschade, eerste deel heeft me zelf een antwoord bezorgd op de vraag waarom er zo weinig grondstof beschikbaar was: de oliemolen was al minstens 4 jaar buiten bedrijf, de magazijnen werden verhuurd aan de Filature du Canal als stockage voor het Amerikaanse katoen.

zie "Werf"
De wereld gaat door, de tijd gaat voorbij, mensen gaan weg en soms keren ze niet meer terug en blijven alleen nog foto's achter. Robert Frank (1924-2019)

Gebruikersavatar
Alostum
Site Admin
Berichten: 13002
Lid geworden op: 14 Mei 2014, 15:27
Locatie: Aalst

Toch in twee keer gezet?

Berichtdoor Alostum » 11 Jun 2014, 15:54

Geplaatst: 12 Jul 2011 08:34 pm
jan louies schreef:Uit de plannen en ook de foto's vanbinnenuit gemaakt i.v.m. de oorlogsschade blijkt mijns inziens dat het gebouw toch in twee keer gezet is: er staat nog een dikke binnenmuur met vensteropeningen op het gelijkvloers, die waarschijnlijk eerst de buitenste zijgevel was. Ook de achtergevel verspringt op die plaats. Allicht is bij de uitbreiding dan het fronton geplaatst, om het geheel wat moderner te maken...
De wereld gaat door, de tijd gaat voorbij, mensen gaan weg en soms keren ze niet meer terug en blijven alleen nog foto's achter. Robert Frank (1924-2019)


Terug naar “Molens”

Wie is er online

Gebruikers op dit forum: Geen geregistreerde gebruikers en 8 gasten

Advertentie