De stedelijke vismijn(en) van Aalst

[Alostum]

Geplaatst: 27 Jan 2011 01:49 pm

De stedelijke vismijn(en) van Aalst

Een eerste vermelding van de stedelijke vismijn dateert van 25 mei 1465, een reglementering voor de verkoop van vis.
Vis mocht toen alleen in de vismijn verkocht worden. Er waren heel wat reglementen aan verbonden, zou mocht men niet teveel vis aankopen, niet meer dan één korf. De monniken van Affligem waren een uitzondering, ze mochten zoveel vis kopen als ze nodig hadden.

De oudste vismijn situeerde zich waar nu het standbeeld staat van Valerius De Saedeleer. De huidige plaatsnaam “Oude Vismarkt” verwijst er nog naar.

In 1770 zou er een nieuwe vismijn zijn gebouwd op “’t Eiland Chipka”, een eiland gevormd tussen denderarmen. In mei 1940 zou deze bij de bombardementen op het station en de St.Annabrug gesneuveld zijn. Men verplaatste de visverkoop dan maar naar de overdekte Botermarkt.
Toen men in 1953 de metalen constructie afbrak verhuisde de vismijn naar de stadsmagazijnen in de Vrijheidstraat (waar nu de brandweer is). Op 18 juni 1957 werd voor het eerst vis verkocht in de nieuw gebouwde vismijn aan de Houtkaai.
Hier kon men er elke week van dinsdag tot en met vrijdag vis kopen aan de laagst mogelijke prijs. Verkoper van dienst was François Daeleman, een bestelling gaf men door aan de kassa waarop Benoit De Backer u de netjes afgewogen bestelling bezorgde.
Vooral gepensioneerden, kroostrijke gezinnen, werklozen en anderen die het financieel niet te breed hadden waren er vaste klant en de vismijn vervulde dus ook een sociale rol in Aalst.
Het waren vooral de goedkopere vissoorten die er aan de man werden gebracht. Vis was indertijd het arme mensen eten bij uitstek.
Een groothandelaar kocht de vis aan in de vismijn van Oostende, Nieuwpoort of Zeebrugge. Per vrachtwagen of trein belandde de vis reeds voor 5u30 in de Aalsterse vismijn. De vismijn was geopend van 9 uur ’s ochtends.
Winst maken was nooit de hoofdbekommernis, in principe kon iedereen slechts één aankoop doen. De vis werd er verkocht in hoeveelheden van 2,5 kg., gepensioneerden konden een kleinere hoeveelheid van 1 kg. aankopen.
Panklare filets kon men er niet kopen, hij was wel al “gegut” (hij was reeds op zee ontdaan van zijn ingewanden).
De vismijn had zijn vaste leveranciers.

In 1988 werden er nog grote verfraaiingwerken uitgevoerd.

Bronnen:
- De Voorpost, 15-01-1988
- Gazette van Aelst, 03-08-1984

[Alostum]

Geplaatst: 27 Jan 2011 04:15 pm

De nieuwe overdekte vismijn gebouwd in 1770 werd opgericht op de plaats van de vorige dus eveneens op de Oude Vismarkt.
De vismijn op "De Zaat" op "'t Eiland Chipka" werd pas gebouwd in 1892.

[Alostum]

Geplaatst: 27 Jan 2011 04:57 pm

Inderdaad, mea culpa,

In januari 1892 werd de oude vismijn op de Oude Vismarkt afgebroken en werd de nieuwe gebouwd achter de Werfkapel.

In 1933 werd als gevolg van herstellingswerken uitgeweken naar de overdekte Botermarkt. In 1937 werd besloten om de bouwvallige vismijn te slopen, maar zover kwam het niet, het waren duitse bommen die de klus klaarden in mei 1940. De visverkoop ging na de oorlog verder door in de overdekte Botermarkt.

Bron:
Jos Ghysens - Geschiedenis der straten van Aalst

[Alostum]

Geplaatst: 27 Jan 2011 09:50 pm

Bij de werken ter voorbereiding van het herkasseien van de Oude Vismarkt een aantal jaren geleden werden de fundamenten van de overdekte (doch open) vismarkt gevonden. De contouren van de toonbanken en die van het afdak werden weergegeven in de kasseimotieven en zijn dus duidelijk zichtbaar.

[Alostum]

Geplaatst: 27 Jan 2011 10:37 pm

Op dit plan dat verscheen in "Aalst Waar Is De Tijd" is duidelijk deze vismijn te zien:



Zoals reeds in andere topics gesteld is was de Vismarkt toen een stuk kleiner als nu.
Duidelijk te zien was de vismijn tegen de waterpomp aangebouwd, deze postkaart geeft een beter zicht op de toenmalige inplanting:



anderzijds, met de door Jan beschreven aanduiding in de kassijen kan men de plaats van deze pomp precies bepalen.

[Alostum]

Geplaatst: 28 Jan 2011 04:13 pm

Visleveranciers aan de stedelijke vismijn aan de Houtkaai waren

in 1961:
- Van Ooteghem R., Oostende
- Van Torre V., Heist
- Boi G., Denderhoutem

in 1965 en 1966:
- Van Torre
- Albatros
- Boi

geleverde vissoorten tijdens deze periode:
- bot
- doraden
- garnalen
- griet
- gullen
- haaien
- haring
- kabeljauw
- kongeraal
- koolvis
- krabben
- leng
- lommen
- makreel
- mieten
- mooie meiden
- pladijs
- posten
- roodbaars
- rog
- scharren
- schelvis
- staart
- steentongen
- sprot
- tarbot
- tongen
- vlaswijting
- vloot
- wijting
- wulken
- zeebaars
- zeewolf
- zonnevis

opmerkelijk geen mosselen !

mvg. Alostum

[Alostum]

Geplaatst: 28 Jan 2011 07:28 pm

Niet zo opmerkelijk dat er geen mosselen bijstonden, deze kwamen niet van onze kust maar van de Westerschelde (Nederland)

Als kind ben ik dikwijls meegeweest die gaan kopen aan het mosselschuitje, een klein bootje dat op de werf aan de kaai lag, linkeroever, rechts van de brug aan de trap. De mosselen werden per "schep" verkocht, ik herinner mij een houten schepper, een soort oversized koolschop.
Ik dacht me te herinneren dat hier een vaste dag voor was, de donderdag?

het zou me verwonderen moest er niemand een foto van hebben.

[Alostum]

Geplaatst: 29 Jan 2011 10:35 pm

Dit is niet het mosselschuitje dat esja bedoelt maar een ander bootje aan de Mosselkaai aan de Werf.
Links achteraan is nog een gedeelte van de vismijn te zien.



Over de Mosselkaai schreef Petrus Van Nuffel het volgende:

Ik ben zeker dat alle kinderen van Aalst aan de Mosselkaai gespeeld hebben.
Vele vielen er in het water, maar nooit is er iemand verdronken.
Nauwelijks riep men: er ligt een kind in ’t water of, Polydoor de Paepe sprong van boven door zijn dakvenster in de Dender en als hij niet rap genoeg was, had Jef van Belle de drenkeling reeds vast.

Over de mosselkaai en de vismijn schreef Ph. De Paepe het volgende:

Aan de Mosselkaai, tussen het café van Kamiel Verleysen en de molen van Gheeraerdts kwam alle weken een mosselschuit liggen. Voor 12,5 cent had men een volle emmer, door de schipper in de emmer geschept, er waren soms krabben bij die door een “schajongen” van een schipper in het gezicht der kinderen gesmeten werden.
Veel mannen kochten er zich om 5 cent. De meesten zetten zich doodeenvoudig gehurkt op de deksteen. Ze staken de mosselen handig open met een pennemesje of liereman en slokten die zo naar binnen.
Andere hadden een handdoek om de mosselen in te doen, nog andere namen hun neusdoek, ze gingen dan met hun geknoopte handdoek of neusdoek mosselen naar huis.
Soms kwam er ook wel een hondenkar om 2 of 3 zakken, die werden niet gewogen want een baskuul had men op de schuit niet.

Op de Vismarkt stond de vismijn. Viswijven etaleerden hun vis op grote schuine stenen, banken genaamd en in de halve ronde was het “mijn”.
Dit werd reeds ’s morgens vroeg door belleman Buys aangekondigd op alle hoeken der straten.
Linge-linge-ling, vis in de mijn, linge-linge-ling, vis in de mijn, om negen uur zal hij geloofd worden!
Jan Tack, schoenmaker van stiel, was de roeper in de mijn: 50-49-48-47 enz. tot één der rondstaanders zijn vinger omhoog stak en “mijn” riep.
Die mocht dan ook onmiddellijk zijn vis betalen en meenemen.
De vis die men afriep werd van de grote hoop in een mand geschept die op een tree stond.
Mong de Kalkbezze was de schepper en wist handig een paar vissen onder de tree te schuiven, die hij dan later zogezegd terugvond. Maar de omstaanders, meestal habitués, wisten dat en het was niet raar dat er één met fijne stem riep “visken onder ’t berreken”, wat Mong dan ook zijn tweede bijnaam opleverde.

[Alostum]

Geplaatst: 30 Jan 2011 12:30 am

Voor de bouw van de vismijn op de Zaat werden reeds in 1885 plannen gemaakt:



het betrof een exacte nabouw van de vismijn op de Vismarkt, achthoekig maar overdekt.
Er moet echter in de daaropvolgende jaren een ander inzicht gekomen zijn en de uiteindelijke vismarkt is deze achthoek geworden met een aanbouw zodat er uiteindelijk een zaal met een half achthoekig uiteinde gebouwd werd.

Het dicht gearceerde gebouwtje rechtsonder de vismijn is de "achterste molen", op dat ogenblik reeds omgevormd tot woning, die voor de bouw der vismijn moest gesloopt worden.

[Alostum]

Geplaatst: 30 Jan 2011 04:36 pm

De vismijn op het eiland Chipka.