een verborgen geschiedenis van een eenvoudige rijwoning

[Alostum]

Geplaatst: 26 Sep 2011 07:01 pm

deel: 1 ligging & bouwkunde

ligging Pontstraat, 39 - Aalst
studie van het gebouw 1990/2000

grondoppervlak 3m60 breed op 23m20 diep in 3 delen:
eerste deel (oudste kern) 3m60 op 7m20
tweede deel (middengedeelte) 3m60 op 6m
derde deel (bijgebouwen en koer) 3m60/ 2m60 op 10m

constructieve elementen en details wijzen erop dat het huis nr 37 gelijktijdig gebouwd is met nr 39...de gevel van nr 39 is nog min of meer in oorspronkelijke staat.

Pontstraat, 39 (links) nr 37 (rechts)



nr 39 is een eenvoudige woning met kenmerken die wijzen op een oudere kern, bouwjaar vermoedelijk 1650/1700. het is een tradioneel gebouw van bak en zandsteen (Balegemse steen), met verbouwingen en uitbreidingen in het midden van XVIII, XIX, XX

in zijn huidige vorm, is het een rijwoning van 3 bouwlagen en 2 traveeën onder een zadeldak (evenwijdig met de straat) met Vlaamse pannen. verankerde voorgevel op restanten van een sokkel van zandsteen (keldergat met houten latei)
rechthoekige vensters met arduinen dorpels op de bovenverdiepingen...verhoogde begane grond met 2 treden in blauwe hardsteen.

de gevel is in het midden van XIX bepleisterd en begin XX verhoogd met 1 verdiep waarna deze opnieuw bepleisterd is ( met schijnvoegen en 2 decoratieve bloemmotieven)
vernieuwde (begin XX) daklijst met tandlijst

op het gelijkvloers is er nog de oude oorspronkelijke winkelpui (begin XX) met ingewerkte houten rolluik, het etalage raam is links, inkomdeur rechts...oudste gekende toestand was links de deur en rechts 2 ramen afgeboord met zandsteen

het gebouw is gezet in verschillende fasen met een handgevormde rode baksteen in een ongelijkmatig baksteenverband en een ongelijkmatige grootte

bijna alle zichtbare muurankers, zowel in de oudere kern als de recente hebben op de schieter (zichtbaar gedeelte) een jaarcijfer maar door de verwering (roest) is dit nog moeilijk te ontcijferen

totale renovatie van het gebouw in 1996 waarbij de oorspronkelijke toestand zo goed mogelijk bewaard gebleven is

stephane

[Alostum]

Geplaatst: 27 Sep 2011 06:46 pm

deel 2: kelders

door de verschillende bouwfasen zijn er 2 kelders. tussen deze twee is er een keldertrap

de eerste, de oudste, is vermoedelijk ouder dan de bovenbouw (dus gebouwd voor 1650/1700). de keldermuur palend aan de straatzijde staat schuin tov de bovenbouw. en het kelderoppervlak is kleiner dan de bovenliggende verdiepingen. het plafond is een tradioneel tongewelf in gemetselde baksteen

de verdwenen trapopening (dichtgemetseld) in het tongewelf verraad waar de oude trap zat

de vloer bestaat uit een patroon van ter plaatste gelegde marmerscherven/overschotten die de eigenaars gekregen hebben van de steenkapper/grafmaker die enkele huizen verder zijn zaak had
en klein gedeelte was nog aangestampte aarde

deze kelder werd in de loop van de 19de eeuw ingericht als bakkerij
hiervoor waren enkele aanpassingen nodig:

aan de straatzijde onder het keldergat kwam er een 20cm dikke marmerplaat die ruste op 2 bakstenen muurtjes voor het maken van deeg en aanverwanten

aan de overzijde kwam er een oven, gebouwd met kleine steentjes, 3 deuren bovenaan en 3 deuren onderaan...met een rookkanaal die uitgekapt werd in het tongewelf naar de oude schoorsteen

aan de linker muur zijn er op twee hoogtes, zware metalen leggers, waar planken op rusten (voor het brood)

vermoedelijk werd er water gebruikt uit de aanwezige waterput, deze is nu afgesloten met een ronde marmeren plaat van 2cm dik diameter 2m. de waterput is 2m30diep en staat voor de helft gevuld met grondwater

tussen de eerste en tweede kelder is er een gemetselde trap

de 2de kelder is gebouwd in de 2de fase (XIX)

deze is eveneens kleiner van afmetingen (in de breedte) dan de bovenbouw
vermoedelijk zal de middeleeuwse woning een soort van ringmuur/afsluiting gehad hebben en graafden men deze 2de kelder binnen de perceel muren, zodat men deze ringmuren kon recuperen om de bovenverdiepen te bouwen
zodoende is de kelder binnen deze muren gebouwd, wat misschien de lichte bocht naar binnen in het metselwerk verklaard

deze ruimte is 1 trede hoger dan de eerste kelder
de vloer bestaat uit rode vierkante kleine tegeltjes
plafond uitgevoerd in troggewelven tussen metalen I profielen

verluchtingsopening aan de gewezen koerzijde

volledig achteraan, onder de koer was er een enorme septische put, afmetingen ongeveer 3m/3m...deze liep door onder de scheidingsmuur en was gemeenschappelijk met huisnummer 37

zowel stopcontanten als verlichting was niet aanwezig (tot 1980)

stephane

[Alostum]

Geplaatst: 28 Sep 2011 07:11 pm

deel 3: gelijkvloers

in de eerste ruimte (oudste) was er tot in de jaren 60 een winkel gevestigd (bakkerij en snoep)

de vloer bestond een soort van kerktegel, wit zwartmotief
links en rechts van de ruimte op ongeveer 1m van de straat waren er in de scheidingsmuur (dichtgemetselde) deuropeningen naar nr 37 en 41

plafond:

de balkenconstructie die vrijgemaakt is van pleisterlagen zijn eiken vierkante balkjes van 10 op 10 cm
de balken rusten rechts op een moederbalk die ingemetseld is in de muur en links rusten ze op een moederbalk die zweeft tussen de voorgevel en een sokkel in balegemse steen


zicht op de kinderbalken

in de balkenconstructie zijn er restanten gevonden van trapopeningen op 3 verschillende plaatsen

er is een schouw XX (op de plaats van de oude schouw)

in de achtergevel, oorspronkelijk een buitenmuur, nu een binnenmuur was er oorspronkelijk een raam met een houten eiken omkadering die dichtgemetseld was, rechts een deuropening naar de 2de kamer en links een zeer klein venstertje voor het doorgeven van het brood naar de winkel

de inkomdeur draaide naar links binnen, dit is te verklaren in de geschiedenis van de bakkerij, de winkel was gelegen tussen de 2 grote scholen( college en lyceum) en doordat kleine boefjes af en toe wat brood en snoep pikte uit de etalage als de deur openstond moesten ze de draaizin veranderen - probleem opgelost!

tussen de winkel en 2de tweede kamer was de keldertrap en trap naar 1ste verdiep

de trap naar het 1ste was een eenvoudige houten steektrap

2de kamer:

1 trede hoger (zoals de onderliggende kelder)

deze ruimte is links en rechts gedeeltelijke gebouw op de scheidingsmuren
en bestaat uit een wirwar van stenen in ongelijke afmetingen, houten balkjes, balegemse steen en tegels...(recuperatiestenen en afval)

een eenvoudige ruimte met schouw en een raam (zicht op binnenkoer) het raam was oorspronkelijk een dubbele deur naar de binnenkoer

de vloer bestaat uit een tegel van 60 op 60 cm van marmerscherven
er is een deuropening naar de achterbouw

het plafond was bepleisterd en de balkenconstructie die liep van muur tot muur bestaat uit eiken balken, 10 op 10 cm

bijgebouwen/koertje: 1 trede hoger

de reden dat iedere ruimte een trede hoger is, moet men vinden door het hoogteverschil tussen de pontstraat en louis d'haesleerstraat (enkele meters!)

een klein koertje, enkele vierkante meters waar de vloer bestond uit alweer marmerscherven met een aanpalend bijgebouwtje

een stal met verdiep met in de rechtermuur een kaarsnis

een toiletruimte (houten plank) afgesloten met een houten deurtje met een hartvorm erin uitgesneden

een gemetselde kolenbak ( waarbij in de scheidingsmuur met nr 41 enkele loszittende stenen zitten, zodat de buren vrijspel hadden om enkele kolen te pikken!)

verder nog een gemetselde waterbak

elektriciteit was er enkel in de winkel en de 2de ruimte dit wil zeggen een lichtpunt per ruimte, geen stopcontacten! in de rest van de woning was er niets van elektriciteit

in het bijgebouwtje was er een marmeren spoelbak met 1 kraan! het enige in het gebouw

stephane

[Alostum]

Geplaatst: 29 Sep 2011 06:43 pm

deel 3: 1ste verdiep


oude (1ste plan) en nieuwe (2de plan) toestand

kamer 1 straatzijde

de kamer was verdeeld in 2 kamers, het kleinste kamertje had een binnenraam (de functie van deze kamer is niet bekend)
vermoedelijk is de voor en achterkamer gebruikt als slaapkamer

de vloer bestaat uit een eiken plankenvloer die gelegd is verschillende breedte
( deze vloer zakt ongeveer een 20cm door in het midden! in het verleden hebben ze dit probleem proberen op te lossen door de balkenlaag om te draaien! maar na veel jaren zakte hij weer door!)

de plafondbalken bestaat uit een eiken constructie 10 op 10 cm waarbij deze (zoals op het gelijkvloers) links rust op een zwevende eiken balk die rust in de buitenmuur en op een stenen muurtje (schouw) in deze balk is een siermotiefje uitgewerkt


rechts rusten de balken in een balk die van buitenmuur naar binnenmuur loopt

in de balkenconstructie die met pen en gatverbinding aan elkaar gezet is zijn 2 trapopeningen zichtbaar



bij de renovatie kwam er achter een houten muurtje een restant van een laat gotisch schouwmuurtje te voorschijn, zie foto (vermoedelijk stond er ook zo een schouw op het gelijkvloers/winkel)
de schouw is uitgepleisterd en enkele kleine verfsporen laat vermoeden dat de schouw ooit een oker/bruine patine had
in het midden zit er een balkje in eik met motief

in de tussenmuur (vroeger buitenmuur) zat er een raam in 2 delen - onder en bovenlicht die nu dichtgemetseld is


schouwrestant-balkenlaag-tussenmuur met raam

in het 2de deel is er een trap met traphal naar de achterkamer
de wand tussen de hall en achterkamer was een takkenconstructie die langs beide zijde beslaan was met latjes en bepleisterd was, met verschillende kleine binnenraampjes om het licht binnen te laten in de traphal

de trap was een eenvoudige steektrap in grenen

de vloer was een plankenvloer in grenen van ongelijke afmetingen

een raam dat uitzicht gaf op de binnenkoer

en een deur dat toegang verschafte naar een soort van berging (bijgebouw)

geen elektriciteit/verwarming/water aanwezig

stephane

[Alostum]

Geplaatst: 30 Sep 2011 07:06 pm

deel 5: 2de verdiep en zolder

de oorspronkelijke gevelhoogte loopt gelijk met de gevel van nr37 en in het dak was een dakkapel gebouwd. laat XIX en begin XX zijn er weer verbouwingen gebeurd echter, in de verschillende fasen...

als eerste verhoogde men de gevel met 1 verdiep met dezelfde ramen als het eerste verdiep, de nokhoogte van het dak bleef. de achtergevel bleef zoals het was...zo ontstond er een enorme ruimte die gebruikt werd als stockage (?)

de vloer was een grenen plankenvloer die uit verschillende lengtes en breedtes bestonden en die met tand en groef vervaardigd waren

de plafond was een grenen balkenlaag die niet uitgepleisterd was maar beslaan was met de zijkanten van kratjes van de bakkerij (recuperatie) daar waar de vloer kapot was gebruikte ze eveneens de kratjes

boven deze balkenlaag is er nog een zolder


dwarsdoorsnede van kelder tot zolder

de grootste verassing was echter bij de restauratie van de rechtse muur, daar kwam een oudhollands sporendak met gebinten te voorschijn
gebouwd in eiken balken lopend in een schuinte van 60graden tot het nok
en met dwarsbalken die doorlopen naar de huisnummers 37 en 35!
de balken zijn met pen en gatverbinding aan elkaar gezet en volledig ingemetseld





in de linkse muur zag men eveneens een verhoging van de muur in het metselwerk (nr41) met een oude schouw die loopt tot in het nok van het dak
eveneens zitten er in deze muur enkele muurankers


bovenplan is de oudste toestand, onderplan is recenter

de dakconstructie is gebouwd met recuperatie eikenbalken en afgewerkt met tradioneel pannendak
dit dak steunt op enkele dwarsbalken die afwisselend zijn van een eenvoudige grenen balk, een dwarsbalk in eik (rechthoekig) tot een halve boomstam en een volledige boomstam (enkel ontdaan van takken en schors) in eik met in de onzichtbare zijde uitgekapte inkepingen voor kinderbalkjes (duidelijke weer een recuperatie boomstam)

de onderzijde is afgewerkt met dezelfde kratplankjes (uit de bakkerij) als het plafond

eveneens geen water, elektriciteit of verwarming aanwezig

schatten op zolder: gevonden tegen een muur en afkomstig van de bakkerij



stephane

[Alostum]

Geplaatst: 30 Sep 2011 07:53 pm

uw eindwerk?

[Alostum]

Geplaatst: 01 Okt 2011 06:48 pm

deel 6: bewoners

in het pand was er een winkel/bakkerij tot eind jaren 60 (?)

eigenaars van het pand zijn: 2 zussen

Celestina Van der Spiegel 73jaar gestorven op 17/09/1958 ongehuwd
woonde samen met haar zus
Catherina Josephine Van der Spiegel 02/09/1887 - 08/04/1960
en was gehuwd met
Emmanuel Deman 86jaar gestorven op 25/08/1978

het pand stond enkele jaren leeg

en is gekocht door familie De Pauw in 1984 die het pand renoveerde, restaureerde en moderniseerde...en op het gelijkvloers een meubelwinkel uitbaatte, verkocht het pand in 2000

aan een tuinarchitect die het pand opnieuw verbouwde tot bloemenzaak
en verkocht opnieuw in 2003

nu een privéwoonst

stephane

[Alostum]

Geplaatst: 01 Okt 2011 07:32 pm

De zussen voor hun winkel



mvg. Alostum

[Alostum]

Geplaatst: 01 Okt 2011 08:18 pm

beoordeling in 1983 door VVAK (Vereniging voor Aalsters Kultuurschoon)

huisnummer 37 - vermoedelijk van hetzelfde bouwjaar als nr 39
kreeg op 04/10/1983 de beoordeling van de vvakjury:

2. inzending van de Heer Amedeé Van Durpe, Pontstraat 37, Aalst

Het is een geslaagde poging van een individueel persoon die zeker de moeite waard is om aangemoedigd te worden. De oude toestand van dit huis, dat een winkelpui is gebleven, werd een heerlijk geheel, waarin eiken balken uit de 17de eeuw en Balegemse steen tot een lovenswaardig resultaat hebben geleid.

De aanmoedigingsprijs voor restauratie en architectuur werd als volgt verdeeld:
Oud huis De Vis, Stationsplein, 12 40.000fr (1000€)
De Heer Amedeé Van Durpe, Pontstraat, 37 25.000fr (625€)

uitgereikt op 11/11/1983



stephane

[Alostum]

Geplaatst: 02 Okt 2011 10:04 am

gevel nr 39



gevel nr 39 en nr 37



winkelpui







detail bloem in de gevel



stephane