Forum Aalst Historiek

Hallo,

In 1975 gebeurden opgravingen in Moorsel op een oude kasteelheuvel (motte) in een bocht van de Molenbeek. De plaats is gekend daar als Hof te Eksel. Ik was samen met verschillende andere leden van JH Terlinden actief in de archeologische hobbyclub Hadisto (genoemd naar de god van de onderwereld Hades) en onder leiding van Dirk Callebaut, archeoloog bij de toenmalige Nationale Dienst voor Opgravingen.

Hierbij een paar foto's die ik toen genomen heb tijdens de opgravingen.

Nog enkele foto's van de sleuven en de topografische kaart van het opgravingsplan:

Op de inventaris van onroerend erfgoed Vlaanderen staat het volgende over deze site:

De vroegste vermelding van het hof van Eksel gaat terug tot 1151. Dan wordt Bernerus van Moorsel genoemd als heer van het castrum te Moorscele. Op basis van historische argumenten gaat men er vandaag vanuit dat de opwerping een kleine eeuw mogelijk eerder moet gezien worden in kader van de verwerving van Rijksvlaanderen door de Graaf van Vlaanderen. Moorsel wordt daarbij beschouwd als één van de zogenaamde zogenaamde Dendermottes, een groep mottes waarvan we uit historische bron weten dat ze werden gesticht nadat Rijksvlaanderen – grosso modo het gebied tussen Schelde en Dender – in 1049 wordt geannexeerd door de graaf van Vlaanderen. De opvolgers van Bernerus komen tot in 1257 in de oorkonden voor. Na deze datum blijven de bronnen tot in 1400 stilzwijgend. In 1400 vermeldt het leenhofregister van de Baronaige's 'Jonffrouwe kateline benages' als leenhoudster. In 1457 wordt de site nog vermeldt in de bronnen als den berch te Morsele ende gracht. Op dat moment lijkt de castrale motte al geëvolueerd tot omwald pachthof. Een leenboek uit 1473 vermeldt dat 'Pierre de Meynaertshove... tient en fief la maison et motte de Moorsele, appelé la Court de Exele. De laatst gekende verpachting van het Hof te Eksel, aan een zekere Joos Hendricx, dateert van 1571.

De opgravingen in 1975 brachten echter geen echte burcht en geen toren aan het licht. Alleen een rechthoekig gebouw van 11 x 8 meter met muren van 43cm. Het talrijke schervenmateriaal bestaat hoofdzakelijk uit 14e eeuws grijs en rood aardewerk. Op basis van de vondsten en het onderzoek van de sleuven zou de motte bewoond geweest zijn van de 13e tot de 16e eeuw. Er werden geen archeologische aanduidingen gevonden voor een oudere occupatie.

geweldig werk.

Nu donderdag 23 mei 19u30 is er een lezing over de Mottes rond Aalst in de Werf. Info op de site van het stedelijk museum

abubart schreef:geweldig werk.

Nu donderdag 23 mei 19u30 is er een lezing over de Mottes rond Aalst in de Werf. Info op de site van het stedelijk museum

Bedankt voor deze tip. Ik kan er spijtig genoeg niet naartoe gaan. Misschien is er een tekst van de lezing verkrijgbaar?

Zouden er ondertussen (dus sedert 1975) opgravingen gebeurd zijn in andere mottes van de Denderstreek? De opgravingen van de motte "Hof te Eksel" in Moorsel kon geen oudere bewoning aantonen dan de 13e eeuw. Misschien in andere wel?
Sedert de verovering van Boudewijn IV en de latere legitieme verwerving van het gebied tussen Schelde en Dender door Boudewijn V werd de grens opgeschoven. Wat Rijksvlaanderen genoemd wordt is dus het gebied van Graafschap Vlaanderen binnen het Heilig Roomse Rijk. Vandaar dat in het wapen van Aalst de twee schilden voorkomen: dat van het Heilig Roomse Rijk en dat van Vlaanderen. Interessant om eens te vernemen wat in de laatste 50 jaar daarover nieuw aan het licht gekomen is.

Hadisto heeft zich na het afsluiten van de opgraving in Moorsel bezig gehouden met Petegem an de Schelde in vier campagnes van 1976 tot 1979, eveneens onder de deskundige leiding van Dirk Callebaut. Daar is veel meer aan het licht gekomen door de opgravingen: niet alleen de restanten van het kasteel van Gwijde van Dampierre maar ook veel oudere bewoning die teruggaat tot de 8e en 9e eeuw (grubenhaus).
Daarna spitste de aandacht zich toe op versterkingen langs beide zijden van de Schelde (de natuurlijke grens) en later vooral op Ename als één van de drie versterkingen van keizer Otto II (naast Antwerpen en Valenciennes) met zijn Castrum en Portus. En natuurlijk ook de abdij die na de verovering door Boudewijn IV en V gesticht werd op de plaats van de vroegere versterking.